درس ۴- روش‌های بهبود تمرکز حواس در مطالعه
در درس‌های گذشته با دلایل عدم تمرکز، از جمله حواس‌پرتی و خیال‌بافی و همچنین شیوه‌های مقابله با آن آشنا شدید. در این درس به روش‌های بهبود تمرکز حواس در مطالعه می‌پردازیم.
یادداشت برداری
یادداشت‌برداری یکی از روش‌های موثر و کارآمد برای افزایش تمرکز حواس است که باعث می‌شود تمام افکار بر روی یک نقطه متمرکز شوند.
یادداشت‌برداری فقط به معنای آن نیست که خلاصه‌ای از اتفاقات و رویدادها را نوشت، بلکه خود یک فرآیندی است که قابلیت بهبود تکنیکهای تمرکز بر مطالعه را دارد و به دلیل آنکه یک نوع «تکرار کردن» به شمار می‌رود، سبب متمرکز شدن حواس و به خاطر سپردن مطالب می‌شود. همچنین باعث می‌شود که شما از حالت غیرفعال در کلاس (و یا هر کاری- مثل مطالعه) خارج شوید و شروع به فعالیت نمایید.
یادداشت‌برداری مراحل مختلفی دارد. ما در اینجا به یادداشت‌برداری در کلاس می‌پردازیم. این مراحل قبل از شروع کلاس درسی شروع می‌شود.
۱- مرحله آماده‌سازی
جزوه
و کتاب خود را به صورت خلاصه بخوانید تا برای موضوع کلاس آمادگی داشته
باشید. یادداشت‌های قبلی را که در جلسات قبل برداشته‌اید مرور کنید تا ذهن
شما برای یادگیری مطالب جدید آماده شود. مرور اطلاعات گذشته به شما کمک
می‌کند که اطلاعات جدید، سریع‌تر و بهتر در مغز شما ذخیره شود.
سپس اطمینان حاصل کنید که تمام وسایل مورد نیاز کلاس را به همراه دارید تا اضطراب بی‌مورد به شما وارد نشود. توجه داشته باشید که همه این موارد اعم از آمادگی ذهنی و آمادگی فیزیکی به این منظور انجام می‌شود که ذهن شما را برای فرآیند یادگیری آماده سازد و انگیزه و علاقه در فکرتان را افزایش دهد.
٢- مرحله یادداشت‌برداری
چندین
نکته را هنگام یادداشت‌برداری باید رعایت کنید. حتما دقیق و خوانا
بنویسید. سعی کنید که نکات را همزمان با تدریس معلم، تا حد امکان مرتب
بنویسید که بعدا در پیدا کردن نکات مرتبط دچار مشکل نشوید. همه اطلاعات مهم
را یادداشت کنید و دقت کنید که نکته مهمی را از دست ندهید.
٣- بازبینی یادداشت‌ها
بلافاصله
بعد از اتمام کلاس یادداشت‌های خود را مورد بازبینی قرار داده و مشکلات آن
را رفع کنید. اطمینان حاصل کنید که این یادداشت‌ها قابل فهم و کامل هستند.
در صورتی که قسمتی از یادداشت خود را متوجه نمی‌شوید سعی کنید با کمک
استاد و یا پرسش از دوستان‌تان آن را رفع کنید.
۴- طرح پرسش
از
روی یادداشت‌های خودتان شروع به طرح پرسش کنید. پرسش‌ها را به صورت کامل
بنویسید. این پرسش‌ها بعدا برای بهتر فهمیدن مطلب به شما کمک خواهند کرد.
به کیفیت پرسش‌ها بیشتر از کمیت آنها بها دهید. پرسش‌ها را طوری طراحی کنید
که تمام مطالب درسی را در بر بگیرد.
۵- آزمون
اکنون
نوبت فرستادن این اطلاعات به حافظه بلندمدت است. با پاسخ دادن به
پرسش‌هایی که طرح کرده‌اید به ذهن‌تان کمک کنید تا مطالب را به خاطر
بسپارد.
دو روش متداول برای این کار وجود دارد. اول اینکه از همکلاسی‌هایتان کمک بگیرید. یادداشت‌ها را به یکی از آنها داده و از او بخواهید که از شما سوال کند.
در روش دوم یک تکه کاغذ روی یادداشت خود قرار دهید و به پرسش‌هایی که در حاشیه یادداشت خود نوشته اید پاسخ دهید. این کار را چند بار برای هر پرسش انجام دهید تا مطمئن شوید که تسلط کامل روی مطلب پیدا کرده‌اید.
نکاتی دیگر برای یادداشت برداری بهتر
- انتهای هر صفحه را با یک جای خالی باقی بگذارید تا در صورت نیاز در آینده آن را با مطالب تکمیل شده پر کنید. به یاد داشته باشید که هدف شما یادداشت‌برداری مفید است و نه صرفا سیاه کردن کاغذ و تلف کردن وقت.
- در کلاس درس ترجیحا در ردیف‌های جلو بنشینید زیرا معمولا در ردیف‌های جلو کمتر حواس‌تان پرت می‌شود و شنیدن، دیدن و توجه به مطالب مهم آسان‌تر است و تمرکز حواس با سهولت بیشتری انجام می‌شود.
- نکات مهم یادداشت‌هایتان را با شکل، با خط کشیدن دور آنها، با تغییر نحوه نگارش برجسته کنید تا در موقع نیاز راحت‌تر بتوانید آن را پیدا کنید.
- در صورتی که در قسمتی از درس عقب افتاده‌اید سعی نکنید آن قسمت را با عجله بنویسید. قسمتی از صفحه را خالی گذاشته و بعد از کلاس از معلم خود یا دوستان‌تان برای نوشتن آن کمک بگیرید.
- سعی نکنید دقیقا کلمات معلم‌تان را حفظ کنید، سعی کنید آن را بفهمید و سپس آن را با استفاده از کلمات خودتان به خاطر بسپارید. در این حالت روند به خاطر سپردن بسیار آسان خواهد بود.
برنامه‌ریزی برای مطالعه
یکی
دیگر از تکنیکهای بهبود تمرکز حواس، برنامه‌ریزی برای مطالعه است.
برنامه‌ریزی به فعالیتی گفته می‌شود که انسان قبل از آنکه بخواهد کاری را
شروع نماید، دقیقا بداند چه می‌خواهد بکند و برای رسیدن به اهدافش یک
برنامه مدون داشته باشد.
لذا برنامه‌ریزی صحیح و علمی باعث می‌شود که انسان با تلاش کمتر و حتی صرف
وقت کمتر مطالب بیشتری یاد بگیرد، کمتر خسته شود و حتی از درس خواندن و
مطالعه لذت ببرد.
در یک برنامه ریزی خوب و دقیق ابتدا باید اولویت‌های زندگی خود را مشخص و وقت خود را براساس این اولویت‌ها تقسیم و بر پایه اهمیت این اولویت‌ها، وقت خود را توزیع کنید. یک برنامه‌ریزی دقیق انسان را از بلاتکلیفی و سردرگمی دور می‌کند. عدم برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند زمینه‌ساز اضطراب و تشویش ناشی از عدم انجام وظایف شود و موجب تشدید عدم تمرکز حواس شود. ولی با انجام به موقع و موثر فعالیت‌های روزانه می‌توان موجب بالا رفتن بهداشت روانی خود شد و از حواس‌پرتی جلوگیری کرد.
همانطور که می‌دانیم مهمترین عوامل یادگیری عبارتند از:
- داشتن هدف و انگیزه برای انجام کار مورد نظر
- فهمیدن و درک مطلب
- توجه کامل و دقت کافی
- همت و پشتکار و ناامید نشدن
- امیدواری و اعتماد به نفس
برای داشتن یک برنامه موفق و کامل نکات زیر را رعایت کنید. توجه داشته باشید که هر چه بیشتر به برنامه خود پایبند باشید امکان موفقیت شما بیشتر خواهد بود.
۱- برنامه درسی خود را براساس برنامه هفتگی کلاس تنظیم نمائید. سعی نکنید از کلاس جلوتر باشید. هماهنگ با کلاس پیش بروید.
۲- میزان ساعات مطالعه روزانه به اندازه‌ای باشد که باعث خستگی مفرط شما نشود. هنگام تصمیم‌گیری برای تعیین مقدار مطالعه روزانه توانایی خود را هم در نظر بگیرید. ساعات مطالعه موثر و مفید در طی شبانه روز برای افراد مختلف متفاوت و براساس تجربه شخصی مشخص می‌شود. مدت زمان آن نباید به اندازه‌ای باشد که از توان جسمی و ذهنی شما بیشتر باشد چون باعث فرسودگی ذهن‌تان شده و کیفیت یادگیری را کاهش می‌دهد.
۳- برای فهم بهتر و یادگیری بیشتر روانخوانی خود تقویت کنید. این کار باعث می‌شود که فهم جملات برای شما آسان گردد و سرعت شما در خواندن و فهمیدن مطلب بالا برود.
۴- سعی کنید هنگام مطالعه به طور کامل تمرکز کنید و مفهوم کلمات و جملات را به خوبی بفهمید. هیچگاه کیفیت مطالعه را فدای کمیت آن نکنید. فهمیدن یک صفحه بهتر از خواندن ده صفحه بدون فهمیدن مطلب آن است.
۵- چند ساعت از هفته را به عنوان وقت آزاد اختصاص دهید تا عقب ماندگی‌ها را جبران کنید و همچنین به مرور قسمت‌هایی بپردازید که به خوبی متوجه نشده‌اید. توصیه می‌شود که ساعاتی را به طور اختصاصی به مرور درس‌های گذشته خود اختصاص دهید و دروس را دوره کنید.
۶- مطالعه درسی خود را به سه قسمت تقسیم کنید: قبل از تدریس معلم، مرور کلی بعد از اتمام تدریس در همان روز و مطالعه دقیق و بیشتر. توجه داشته باشید که مطالعه بیشتر و دقیق را حتما با توجه به برنامه درسی روز بعد خود انتخاب نمائید.
۷- محیطی که برای مطالعه انتخاب می‌کنید بسیار مهم است. محیط مطالعه باید آرام و بدور از هرگونه هیاهو باشد تا موجب عدم تمرکز شما نشود. سعی کنید محیط مطالعه شما ثابت باشد تا از استرس‌های محیط جدید دور باشید.
تا جایی که ممکن است برنامه خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که ساعاتی از روز را در کنار خانواده و دوستان بگذرانید. در صورت فشرده بودن برنامه درسی خود سعی کنید حداقل هنگام خوردن غذا در کنار آنها باشید. در کنار خانواده بودن می‌تواند به مقدار زیادی از استرس شما کم کند.
۹- بعد از غذا مخصوصا بعد از نهار استراحت کنید. کیفیت یادگیری شما بعد از خوردن غذا به مفدار زیادی کاهش می‌یابد. توصیه می‌شود که حداقل تا یک ساعت بعد از نهار استراحت کنید و به مغز خود استراحت بدهید.
۱۰- در هنگام استراحت بعد از غذا یا استراحت بین مطالعه جدا از تماشای تلویزیون و کار با رایانه یا انجام بازی‌های رایانه‌ای خودداری کنید. برای مدتی چشم‌های خود را ببندید. میتوانید به یک موزیک آرام با صدای کم گوش دهید.
۱۱- برنامه غذایی باید به گونه‌ای باشد که به هنگام مطالعه معده شما زیاد پر یا خالی نباشد. احساس گرسنگی باعث می‌شود که تمرکز خود را از دست بدهید.
۱۲- محیط اطراف شما بر میزان آرامش و تمرکزتان تاثیر مستقیم دارد. هوای اتاق نباید زیاد سرد یا گرم باشد و شما باید در آن احساس راحتی بکنید. تا آنجا که ممکن است از مطالعه در حالت درازکش بپرهیزید.
۱۳- به مرور زمان و براساس تجربه و احساس خود متوجه خواهید شد که در چه محیطی میتوانید با تمرکز بیشتری به مطالعه بپردازید.
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.