تصحیح جزئیات عکس در فتوشاپ

در درس پیش آموختیم چگونه کیفیت کلى نور یا رنگ را در یک عکس تصحیح کنیم. در این درس مى آموزیم چگونه بخش هائى از عکس را که به اصلاح احتیاج دارند، مستقل از بقیه عکس تغییر دهیم.

تصحیح نور و رنگ
معمولاً قسمت بالاى عکس هائى که از مناظر طبیعى مى گیریم، به دلیل وجود آسمان، روشن تر از پائین عکس هستند و احتیاج به تصحیح دارند. یا اگر کسى در عکس جلوى منبع نور ایستاده باشد صورتش تاریک مى شود و لازم است آن را روشن تر کنیم. یکى از رایج ترین اصلاحات در عکس آدم ها صورت مى گیرد که به آن پرتره مى گویند. گاهى در عکس خوبى که از کسى گرفته ایم تکه اى مو در جاى اشتباه قرار مى گیرد یا لکه اى روى صورت عکس را غیرقابل استفاده مى کند.

با فتوشاپ مى شود بیشتر اشکالات بالا را برطرف کرد اما چالش کار در این است که اثرى از اصلاحاتى که صورت گرفته در عکس باقى نماند. براى این کار لازم است با حوصله ی فراوان و در بخش هاى کوچک کار کرد.

ابتدا تا آنجا که مى توانید با استفاده از لایه هاى اصلاحى (Adjusment Layers) کل عکس را تصحیح کنید و بعد به تصحیح بخش هاى ‌کوچک تر بپردازید.

پیش از شروع کار لایه ی اصلى عکس را کپى کنید تا اصلاحات در لایه ی کپى شده انجام شود و در صورت اشتباه، اصل عکس محفوظ بماند. براى این کار روى طرف راست ماوس کلیک (Right Click) کنید و در فهرستى که باز مى شود (Douplicate Layer) را انتخاب کنید.

در صورتى که امکان بالا را ندارید، در گوشه ی نوار خاکسترى در بالاى پنجره ی لایه ها علامتى مى‌بینید که از چند خط  تشکیل شده، با کلیک کردن روى آن فهرست مورد نظر باز مى شود.

روى لایه ی تازه اى که ایجاد کرده اید، کلیک کنید تا این لایه فعال شده و تغییراتى که مى‌دهید در این لایه صورت بگیرد.

در جعبه ابزار (Toolbox) چند وسیله براى این نوع اصلاحات وجود دارد که معمول ترین آنها Dodge و Burn است که هر دو در یک خانه قرار دارند.

با کلیک کردن روى ابزار Dodge و یا تایپ حرف O روى Keyboard این ابزار فعال شده و نوار کنترل آن در بالاى قاب برنامه دیده می شود.

در نوار کنترل ابزار لازم است قلم موئى (Brush) انتخاب کنید که شکل آن شبیه باشد به بخشى از عکس که احتیاج به اصلاح دارد. در خانه ی پهلوئى روى همان نوار، اندازه یا قطر قلم مو را هم مى توانید انتخاب کنید.

انتخاب بعدى میزان تاثیر ابزاریست که انتخاب کرده اید. در مربع کوچکى که در کنار Exposure روى نوار کنترل ابزار قرار گرفته و میزان این تاثیر را نشان مى دهد، عدد دلخواه را وارد کنید. بهتر است براى شروع عدد پائین ترى انتخاب کنید.

با استفاده از این ابزار، روى  قسمتى از عکس که احتیاج به روشن تر شدن دارد کلیک کرده و آن را اصلاح کنید. مراقب باشید در اطراف محلى که کلیک مى کنید اثرى از قلم موى شما باقى نماند. با کوچک و بزرگ کردن قطر قلم مو و کم و زیاد کردن میزان تاثیر آن، سایر قسمت هاى تاریک عکس را نیز روشن کنید.

در جعبه ابزار روى همان خانه اى که Dodge را انتخاب کرده اید کلیک کنید و نگه دارید تا دو ابزار دیگر این خانه نمایان شوند. روى Burn کلیک کرده و با روشى که در بالا خواندید شکل، اندازه و قدرت این ابزار را هم تعیین کنید.

با تغییر اندازه و قدرت این ابزار و کلیک کردن روى بخش هاى روشن عکس، نور این بخش ها را تنظیم کنید.

ابزار سومى که در این خانه از جعبه ابزار وجود دارد اسفنچ (Sponge) است. این ابزار به شما امکان مى دهد اشباع رنگ (Saturation) را به دلخواه در بخش هائى از عکس کم یا زیاد کنید.

تصحیح عکس در فتوشاپ

فتوشاپ به ما امکان مى دهد نور و رنگ عکس هاى دیجیتال را تصحیح کنیم. هر چه دوربین ما پیشرفته تر باشد عکس هائى که ایجاد مى کند به تصحیح کمترى احتیاج دارند. با این حال، همه ی عکس هاى دیجیتال را مى توان در فتوشاپ تصحیح کرد و به آنها تعادل و گیرائى بیشترى بخشید.

در این درس هدف ما متعادل کردن نور و رنگ است به صورتى که واقعى به نظر آیند نه ایجاد جلوه هاى ویژه.

براى تصحیح عکس در فتوشاپ دو راه وجود دارد:

1. ایجاد تغییر در لایه ی اصلى عکس (Background Layer) که تغییرى نهائى و بدون بازگشت است.
2. ایجاد لایه هاى تصحیح کننده (Adjustment Layers) مستقل از لایه ی اصلى. در این صورت لایه ی اصلى بدون تغییر باقى مى ماند و تغییرات همیشه روى لایه هاى مستقل از هم صورت گرفته و قابل تغییر هستند. با این روش مى توان در صورت لزوم لایه ها را در هم ادغام کرد و یا با ایجاد یک نسخه ی JPG از فایل عکس، آن را به یک لایه تبدیل کرد.

در این درس با توجه به امکاناتى که روش دوم در اختیار ما مى گذارد، براى کار از روش لایه هاى تصحیح کننده (Adjustment Layers) استفاده خواهیم کرد.

براى تصحیح عکس باید ابتدا آن را در برنامه ی فتوشاپ باز کرد. در این مرحله، پنجره ی لایه ها (Layers Window) تنها  لایه ی اصلى دارد که پس زمینه یا Background عکس است.

کنترل ابعاد فایل عکس در فتوشاپ

با باز کردن فایل عکس دیجیتال در نرم افزار فتوشاپ به اطلاعات دقیقى در مورد کیفیت، اندازه و نوع فایل دسترسى پیدا مى کنیم.

براى شروع لازم است در منوى برنامه روى Image کلیک کرده و در فهرستى که باز مى شود روى Image Size کلیک کنیم. با این کار پنجره اى باز مى شود که مشخصات عکس دیجیتال ما در آن است.

در قسمت بالاى این پنجره به تعداد پیکسل هاى موجود در عرض عکس توجه کنید. در عکس بالا مى بینیم که تعداد این پیکسل ها ٣٦٤٨ است. این کل تعداد پیکسل هائی است که هنگام عکس بردارى، دوربین در عرض عکس ایجاد کرده. این عدد را نمى توانیم به دلخواه تغییر دهیم مگر اینکه به همان نسبت اعداد دیگر هم تغییر پیدا کنند.

کار با نرم افزار ادوبى فتوشاپ

در درس پیش نماى کلى نرم افزار فتوشاپ یا  قاب برنامه را به سه بخش تقسیم کردیم. بخش هاى اول و دوم شامل قسمت بالاى قاب و پنجره هاى سمت راست را نامگذارى کردیم و با کاربرد لایه‌ها (Layers) آشنا شدیم. در این درس با بخش سوم یعنى جعبه ابزار Toolbox آشنا مى شویم.

جعبه ابزار یکى از پنجره هائی است که با باز شدن نرم افزار فتوشاپ در سمت چپ قاب برنامه باز مى شود. اگر نمى توانید آن را ببینید، در فتوشاپ CS5 در سمت راست نوار کنترل صفحه، روى کلمه ی ESSENTIALS کلیک کنید تا همه ی بخش هاى قاب برنامه در جاى خودشان قرار بگیرند. اگر از فتوشاپ CS4 استفاده مى کنید لازم است در منوى برنامه روى کلمه ی Window کلیک کنید و در فهرستى که باز مى شود بر روى کلمه ی Workspace و در مقابل آن روى Essentials کلیک کنید.

جعبه ابزار معمولاً در سمت چپ قاب برنامه و به صورت ستونى از نشانه ها (Icons) قرار دارد. با کلیک کردن و گرفتن (Click & Hold) نوار باریک خاکسترى در بالاى این جعبه مى توانید محل آن را تغییر دهید. با دو کلیک بر روى این نوار، این نشانه ها در دو ستون قرار مى گیرند و ارتفاع جعبه کم مى شود.

هر نشانه اى در این جعبه مربوط به یک ابزار است و بعضى نشانه ها مجموعه ی چندین ابزار در یک خانه هستند. اگر نشانگر ماوس (Curser) را روى هر نشانه اى نگاه دارید، اسم آن نشانه همراه با حرفى از الفبا ظاهر مى شود. این حرف میانبرِ (Shortcut) رسیدن به آن ابزار است. با تایپ کردن این حرف روى صفحه کلید (Keyboard)، آن ابزار در دسترس شما قرار مى گیرد و احتیاجى به کلیک کردن روى آن در جعبه ی ابزار نیست. این امکان به سرعت کار شما اضافه مى کند.

به عنوان مثال، حرف V میانبر ابزار حرکت است. هر گاه در میانه ی کار این حرف را بر روى صفحه کلید تایپ کنید، نشانگر ماوس (Curser) شما تبدیل به ابزارى براى حرکت دادن همه یا قسمتى از تصویر مى شود.

آشنائى با نرم افزار ادوبى فتوشاپ

نرم افزار فتوشاپ (Photoshop) یکى از برنامه هائی است که ادوبى (Adobe) به صورت بخشى از مجموعه CS که مخفف Creative Suite است عرضه مى کند.

این نرم افزار امکانات بسیار وسیعى دارد و براى اصلاح، ترکیب و ایجاد تصاویر دیجیتال نوشته شده است. تمرکز ما در پنج درس آینده بر آشنائى با مقدمات فتوشاپ و نحوه ی استفاده از امکاناتى خواهد بود که این برنامه براى اصلاح عکس در اختیار ما مى گذارد.

در این درس با صفحه ی اصلى نرم افزار Adobe Photoshop CS آشنا مى شویم و کاربرد بخش هاى مختلف آن را مى آموزیم. آخرین نمونه ی این نرم افزار که در سال ٢٠١٠ به بازار آمده Adobe Photoshop CS5 نام دارد. هر چند هر نمونه ی این برنامه از نمونه ی پیش کامل تر و پیشرفته تر شده اما اصول اولیه ی آن تغییر چندانى نکرده و نماى صفحه اصلى کمابیش مشابه است.

ابتدا با دو کلیک بر روى نشان Icon برنامه آن را باز مى کنیم. مشخصات صفحه ی اصلى فتوشاپ در سیستم هاى عامل مک (MAC) و ویندوز (Windows) تقریباً مشابه است. تنها تفاوت این است که در مک پنجره هاى مختلف این نرم‌افزار مستقل هستند و بر روى زمینه ی صفحه‌ی اصلى کامپیوتر (Desktop) قرار مى گیرند در حالیکه در ویندوز فتوشاپ زمینه ی خاکسترى رنگ خودش را ایجاد مى کند و مجموعه ی پنجره ها و زمینه ی خاکسترى برنامه به هم متصل هستند.

در فتوشاپ این صفحه ی اصلى را قاب برنامه یا Application Frame مى نامد و ما هم در این درس ها از همین اصطلاح استفاده خواهیم کرد.

قاب برنامه را مى توان به سه بخش کلى تقسیم کرد:

امکانات و تنظیم دوربین دیجیتال

اکثر دوربین هاى عکاسى دیجیتال به ما امکان مى دهند کیفیت عکسى را که مى گیریم از پیش تعیین کنیم. توجه داشته باشید که کیفیت عکس که در انگلیسى به آن Image Quality یا Picture Quality مى‌گویند با اندازه‌ی عکس یا Picture Dimension  که ابعاد عکس را تعیین مى‌کند تفاوت دارد.

کیفیت فایل عکس تعیین کننده ی مقدار فشردگى آن یا Compression است. جدول زیر کیفیت هاى متداول عکس را که در بیشتر دوربین هاى عکاسى دیجیتال وجود دارد نشان مى دهد.

در ستون دست چپ انواع کیفیت هاى عکس قرار دارند. RAW و Superfine فایل هاى پرکیفیت و بدون فشردگى هستند.

Fine و Standard و Economy به ترتیب از فشردگى بیشترى برخوردارند. مثلاً در فایل استاندارد هر چهارده پیکسل در هم فشرده شده تبدیل به یک پیکسل مى شوند. هر چه میزان فشردگى فایل بیشتر باشد، کیفیت آن پائین تر و حجم آن کمتر است.

همچنان که این جدول نشان مى دهد، هر چه کیفیت عکس بالاتر و فشردگى آن کمتر باشد، حجم فایل عکس بیشتر و جائى که روى کارت حافظه مى گیرد بیشتر است.

در ستون دست راست تعداد عکسى که روى یک کارت حافظه با گنجایش ٢٥٦ مگابایت جا مى گیرد نشان داده شده است. امروز کارت هاى حافظه با ظرفیت بالا و قیمت ارزان تر نسبت به قبل به بازار آمده اند. براى پائین نگاه داشتن قیمت، کارت حافظه در بیشتر دوربین هاى دیجیتال با گنجایش  کمى به بازار مى آید. شما مى توانید، در صورت امکان، کارت سریع ترو پر گنجایشى (در حدود ٨ گیگابایت) تهیه کنید تا بتوانید تعداد بیشترى عکس هاى پرکیفیت روى آن جا دهید.

اینکه کدام از انواع کیفیت هاى بالا را باید انتخاب کرد بستگى به کاربرد عکس شما دارد. در زیر تعریف خلاصه اى از هر یک از انواع فایل عکس مى آید.

RAW: بسیارى دوربین هاى ساده تر این کیفیت را عرضه نمى کنند اما مدل هاى بالاتر دوربین هاى تازه اکثراً این کیفیت عکس را تولید مى کنند.

فایل RAW کیفیت بالائى دارد و فشرده نمى شود. تفاوت اصلى آن با سایر انواع فایل این است که عکسى که به صورت RAW ثبت شود هیچگونه تصحیحى از حیث رنگ یا نور نشده است. این در مقایسه با بقیه ی انواع کیفیت هاست که  پیش از ثبت به وسیله برنامه اى که در داخل دوربین دیجیتال وجود دارد، تصحیح مى شوند.

انتخاب دوربین دیجیتال

در درس پیش با مفهوم پیکسل آشنا شدیم. در این درس به رابطه ی پیکسل با انتخاب دوربین مى پردازیم.

دوربین هاى دیجیتال هر روز با امکان ارائه ی تعداد بیشترى مگاپیکسل (Mega Pixels) به بازار مى آیند. امروز دوربین هائى با قیمت متوسط این قابلیت را دارند که عکس هائى با تعداد ده مگاپیکسل تولید کنند. براى اینکه بدانیم به دوربینى با چه تعداد مگاپیکسل احتیاج داریم لازم است از اطلاعات درس پیش استفاده کنیم.

اگر حد متوسط رزولوشن براى عکسى که مى خواهیم چاپ کنیم صد و پنجاه پیکسل در اینچ باشد، براى عکسى که عرض آن ده اینچ است، به هزار و پانصد پیکسل در عرض عکس احتیاج داریم. اگر ارتفاع عکس ما هشت اینچ باشد، هزار و دویست پیکسل هم در ارتفاع آن لازم خواهد بود.

با ضرب دو عدد بالا در هم مى توانیم کل تعداد پیکسلى را که در مساحت این عکس وجود دارد محاسبه کنیم. پاسخ این محاسبه یک میلیون و هشتصد هزار پیکسل است.

مگا یعنى یک میلیون. یک میلیون و هشتصد هزار پیکسل مى شود یک مگا و هشتصد هزار پیکسل. بنابراین، براى عکس بالا که اندازه اش تنها هشت در ده اینچ (حدوداً برابر با بیست در بیست و پنج سانتیمتر) است ما به دوربینى احتیاج داریم که حدود دو مگاپیکسل جزئیات در هر عکس ایجاد کند.

هر چه کیفیت و اندازه ی عکسى که مى خواهیم چاپ کنیم بالاتر باشد، به مگاپیکسل بیشترى احتیاج داریم.

از سوى دیگر، اگر عکس هاى ما تنها براى دیده شدن روى صفحه ی کامپیوتر(٧٢ پی پى آى) استفاده مى شوند، احتیاجى به دوربینى با ظرفیت بالا نداریم. با این وجود، بهتر است دوربینى انتخاب کنیم که بیشترین مگاپیکسل را در اختیار ما بگذارد. همیشه مى توان برنامه ی دوربین را چنان تنظیم کرد که عکس هاى کم حجم تری تولید کند اما برعکس این عمل امکان ندارد.

تعداد مگاپیکسلى که یک دوربین در هر عکس ایجاد مى کند تنها یکى از نکاتى ست که موقع خرید دوربین در نظر مى گیریم. کیفیت عدسى، زاویه ی دید عدسى و نوع زوم از نکات مهم دیگر هستند.

آشنائى با عکاسى دیجیتال

در سال هاى آخر دهه ی هشتاد میلادی اولین دوربین هاى ساده دیجیتال به بازار آمد. با این دوربین ها توانستیم به جاى اسکن کردن عکس هاى چاپ شده و انتقال آنها به کامپیوتر، عکس هاى دیجیتال تولید کنیم که مستقیماً قابل انتقال به کامپیوتر هستند.

امروز این دوربین ها با ساخت و تکنیک بسیار پیشرفته تر تولید مى شوند و انواع آنها چنان متعدد است که انتخاب یکى از آن میان احتیاج به مطالعه و اطلاعات کافى دارد. اما حتی ساده ترین این دوربین ها از امکانات کافى براى تولید یک عکس دیجیتال که بر روى یک سایت اینترنتى منتشر شود برخوردار است.

براى اینکه بدانیم کدام دوربین دیجیتال براى کار عکاسى ما مناسب است لازم است ابتدا با اصول عکاسى دیجیتال آشنا شویم.

تفاوت اصلى عکاسى دیجیتال و عکاسى آنالوگ در این است که در دوربین آنالوگ نورى که وارد دریچه ی عدسى دوربین مى شود، در اثر فعل و انفعالات شیمیائى، تصویرى شبیه به واقعیت جهان خارج را بر روى قسمتى از فیلم که در دوربین جاسازى شده و پشت عدسى قرار گرفته ایجاد مى کند.

در دوربین هاى دیجیتال جاى فیلم را صفحه ی کوچک مربع یا مستطیلى گرفته که به آن CCD مى گویند که از حروف اول کلمات Charge-Coupled Device تشکیل شده است. کاربرد این صفحه ی کوچک این است که نورى را که وارد دریچه ی عدسى مى شود و آنالوگ است به پیکسل تبدیل مى کند.

بعد از گرفتن عکس با دوربین دیجیتال، این پیکسل ها را، چون به زبان کامپیوتر هستند، مى توانیم مستقیماً به کامپیوتر منتقل کنیم. حاصل این عملیات عکس هائی است که ما در کامپیوترهایمان انبار کرده ایم.

صفحه ی سى سى دى (عکس زیر) که در اواخر دهه ی شصت در آمریکا اختراع شد و جاى فیلم را در دوربین هاى عکاسى و فیلمبردارى گرفت، تغییر عمده اى در صنعت و هنر عکاسى به وجود آورد.

عکس هائى که با دوربین دیجیتال گرفته مى شوند، به دلیل تفاوت ساختمان دوربین و نحوه ی ثبت تصویر آن با عکس هاى دوربین های آنالوگ متفاوت هستند. این تفاوت به این معنى نیست که عکس هاى بهتر یا کم ارزش ترى هستند، تنها متفاوتند.

به دلیل تفاوتى که در عملکرد دوربین هاى دیجیتال نسبت به آنالوگ وجود دارد و قابلیت انتقال عکس ها  به کامپیوتر و حک و اصلاحاتى که متعاقباً مى شود انجام داد، لازم است به اصول کار با عکاسى دیجیتال توجه کنیم.

عمق در عکس

جهان اطراف ما سه بعد دارد اما عکس صفحه ا‌ی است دو بعدى و بدون عمق که به عرض و ارتفاع محدود مى شود. از ابتداى تاریخ عکاسى سعى شده از راه هاى هوشمندانه اى تصورى از این بعد سوم در عکس ایجاد شود.

مى گویند هر عکس برابر هزار کلمه مطلب بیان مى کند. اما این مطالب خود به خود به بیننده منتقل نمى شوند. مجموعه ی درس هاى گذشته بر این نکته تاکید مى کند که با وجود پیشرفت وسیع تکنولوژى و کامل تر شدن دوربین هاى عکاسى، دانش و خلاقیت عکاس همچنان نقش مهمى در ایجاد عکس خوب دارد.

هر چند یک عکس ظرف کمتر از یک ثانیه ثبت مى شود اما پیش از فشار دادن دکمه ی دوربین و گرفتن عکس، عکاس از همه ی آنچه به صورت نظرى و عملى آموخته و تجربه اى که اندوخته استفاده مى کند تا عکس را چنان ثبت کند که آنچه را او در ذهن دارد به زیبائى و کمال بیان کند.

ایجاد عمق در عکس یکى دیگر از چالش هاى عکاس است. علت اینکه ما جهان اطراف را سه بعدى مى بینیم و مى توانیم فاصله را تشخیص دهیم اینست که از توانائى دید دو چشم برخورداریم. هر چشم تصویر مستقلى را به ذهن منتقل مى کند و با روى هم قراردادن این دو تصویر است که ذهن جهان را سه بعدى مى بیند. دوربین عکاسى اما تنها یک تصویر را مى بیند.

اگر مى خواهید عکس شما براى بیننده تصور عمق ایجاد کند و جنبه هائى از جهان سه بعدى اطراف در ذهن او منعکس شود تکنیک هاى زیر را در نظر داشته باشید:

پس زمینه ی عکس

موقع گرفتن عکس بیشتر حواس ما به سوژه است و ممکن است از توجه به پس زمینه یا Background عکس غافل شویم در حالیکه پس زمینه نقش مهمى در بیان عکس ایفا مى کند. اولین قدم در ایجاد پس زمینه مناسب در عکس توجه به آن است.

پس زمینه در عکاسى، مثل بوم یا کاغذ در نقاشى، خود بخشى از تصویر است و عناصر تصویر روى آن قرار مى گیرند. اگر این پس زمینه شلوغ باشد بیننده متوجه موضوع عکس نخواهد شد. شلوغى پشت عکس را در زبان عکاسی می‌شود به هیاهویی تشبیه کرد که مانع رسیدن صدای ما به گوش مخاطب شود.

پس زمینه آرام و مناسب موجب مى شود نگاه بیننده به سرعت متوجه ی سوژه ی عکس شود. در عکس زیر، عکاس با استفاده از زاویه ى سر بالا براى دوربین، شلوغى شهر و ساختمان هاى اطراف را حذف کرده تا بر زمینه ی آرام آسمان، نقش آتش بازى و فرم برج ایفل تنها عناصر عکس باشند.

اما سوژه ی مورد نظر ما همیشه در جاى مناسبى قرار ندارد و براى ایجاد پس زمینه بهتر، گاهى لازم است عکاس تغییراتى ایجاد کند.

براى تغییر پس زمینه موقع عکس گرفتن راهنمائى هاى زیر مى توانند مفید باشند: