صفحه حساس- بخش دوم

فیلم عکاسی
فیلم عکاسی صفحه ای است با پوششی از مواد شیمیایی که تصویر را ثبت می کند. فیلم ممکن است به صورت نگاتیو (معکوس) یا پوزیتیو (مانند اسلایدها) تصویر را ثبت کند. در نگاتیوها، نور و رنگ به صورت معکوس ثبت می شوند؛ به این معنا که در نگاتیو، قسمت های تیره نماینده قسمت های روشن در واقعیت است و هر رنگ نماینده رنگ مکمل آن است. مثلا در یک نگاتیو، رنگ زرد نماینده رنگ آبی در واقعیت می باشد. حال آنکه در پوزیتیو تصویر همرنگ با موضوع است.

به طور کلی، فیلم عکاسی از لایه های مختلفی تشکیل شده که روی یک صفحه پایه قرار گرفته است. لایه های اصلی فیلم عبارتند از:

منبع

- لایه محافظ (Super Layer) که روی سطح فیلم قرار دارد و در واقع مانند یک لایه ضد خش، از آسیب دیدن لایه های زیرین حفاظت می کند.

- لایه محافظ نور ماورای بنفش (UV Absorbing Layer) که پرتوهای ماورای بنفش را تا حدی جذب می کنند. گر چه این پرتوها با چشم قابل رویت نیستند، اما اثر مخربی در تصویر ثبت شده دارند (چه در فیلم و چه در سنسور). این پرتوها ممکن است باعث مات شدن تصویر یا ایجاد تُن های رنگی غیر طبیعی مانند تُن آبی شوند.

- لایه امولسیون (Emulsion Layer) که در واقع لایه حساس به نور است، خود از لایه های مختلفی تشکیل شده و عمل ثبت تصویر و رنگ ها را انجام می دهد. امولسیون از مواد شیمیایی چون هالیدهای نقره (حساس به نور) تشکیل شده است و در یک محیط ژلاتینی قرار دارد. عکسی که به صورت آنالوگ گرفته می شود، از دانه های ریزی تشکیل شده که در واقع همان مواد شیمیایی حساس به نور هستند که در زمان چاپ به صورت کریستال در امولسیون قرار دارند. به این دانه ها اصطلاحا گرین (Grain) گفته می شود. هر چه این کریستال ها درشت تر باشند، به نور حساس ترند. فیلم های دارای ISO بالا، دانه درشت تر هستند. این امر باعث می شود که در عکس حاصله از این فیلم ها، گرین درشت تر بوده و بیشتر خودنمایی کند که البته این امر همیشه مورد پسند عکاس یا بیننده نمی باشد.

- Subbing Layer وظیفه اتصال امولسیون به صفحه پایه را به عهده دارد.

- وجود لایه یا صفحه پایه فیلم (Film Base) صرفا جهت ایجاد یک سطح مقاوم جهت نگهداری مواد شیمیایی می باشد، زیرا مواد شیمیایی مورد استفاده در فیلم، به تنهایی بسیار آسیب پذیر هستند و با حرکت های مکانیکی دوربین و یا جابجایی، ممکن است دچار گسیختگی شوند. جنس صفحه های پایه امروزی، معمولا از ترکیبات پلاستیکی یا سلولوئیدی هستند. در زمان های گذشته، صفحه پایه، شیشه ای بود. علل مختلفی چون وزن زیاد، شکنندگی آن، دشواری پوشش دادن مواد شیمیایی روی آن، باعث تغییر این نوع صفحه ها شد. البته علیرغم قدیمی بودن آنها هنوز هم عکاسانی هستند که از این صفحه های شیشه ای استفاده می کنند.

- لایه ضد هاله (Anti halation Backing) از عبور کردن نور از فیلم و برخورد آن به بدنه داخلی دوربین جلوگیری می کند. انعکاس مجدد نور از بدنه داخلی دوربین به فیلم، باعث متاثر شدن مجدد فیلم شده و تصویری معیوب ایجاد می کند. در اصطلاح به این حالت Flare گفته می شود.

برای سازگاری بیشتر فیلم ها با شرایط عکاسی، آنها را در انواع مختلف و با ویژگی های تصویری متفاوتی می سازند. مثلا در بعضی از فیلم ها اندازه کنتراست، غلظت رنگ ها، تُن های رنگی، شرایط گرین و... متفاوت می باشد. دو نوع رایج از این فیلم ها ،فیلم های نور روز و نور شب هستند. از آنجا که رنگ نور حاصله از منابع مصنوعی، با نور سفید خورشید متفاوت است، رنگ طبیعی سوژه را مورد تاثیر قرار داده و باعث می شود موضوع با رنگ دیگری به نظر برسد (در بخش تراز سفیدی به صورت گسترده مورد بحث قرار می گیرد). برای جبران طیف زرد رنگ ناشی از منابع مصنوعی، فیلم های نور شب ارائه شده اند و فیلم های نور روز برای عکاسی در نورهای با کلوین  (درس نورسنجی، تراز سفیدی) بالاتر مانند نور روز مناسبند.

سنسورها (حسگرها)
سنسور های عکاسی نیمه هادی هایی هستند که برای اولین بار در اواخر دهه ۶۰ میلادی توسط ناسا مورد استفاده قرار گرفتند. آغاز استفاده از این سنسورها در دوربین های عکاسی روزمره به دهه ۸۰ میلادی باز می گردد. با جایگزینی سنسور به جای فیلم، دوربین های دیجیتال پا به عرصه عکاسی گذاشتند و با گذشت زمان در رقابت از دوربین های آنالوگ پیشی گرفتند. این دوربین ها تسهیلات و امکانات بسیاری را برای صنعت و هنر عکاسی فراهم ساختند. برخی از این تسهیلات عبارتند از:

- عدم نیاز به خرید فیلم هایی با شرایط و حساسیت های گوناگون

- قابلیت مشاهده، ویرایش و پاک کردن عکس های گرفته شده توسط آن

- ظرفیت بالا در ذخیره سازی تصاویر

- ارزان بودن

- انتقال سریع اطلاعات دیجیتال

- امکان ویرایش و طبقه بندی آسان

- کیفیت بسیار بالا به گونه ای که در برخی از دوربین های دیجیتال، امروزه کیفیت عکس بالاتر از نوع آنالوگ مشابه است.

البته عکاسی دیجیتال خود، مبحث بسیار گسترده ای است که در درس حاضر امکان پرداختن به آن نمی باشد.

سنسورهای عکاسی، از سلول های حساس به نور تشکیل شده اند که وظیفه ثبت کوچکترین اجزای یک عکس دیجیتال را به عهده دارند. به این اجزاء، پیکسل (Pixel) گفته می شود.

صفحه حساس در دوربین دیجیتال (سنسور)

سنسورهای عکاسی به طور عمومی در دو نوع CMOS و CCD مورد استفاده قرار می گیرند. هر کدام از این دو نوع، مزایا و معایبی دارند که باعث می شود سازندگان بسته به کاربرد، از آنها استفاده کنند. بهبود این سنسورها باعث شده که همچنان سازندگان بزرگ از هر دو نوع سنسور در تولید محصولات حرفه ای استفاده کنند. البته به طور معمول،در هر دوربین، فقط از یکی از این انواع استفاده می شود.

سنسورها نیز مانند فیلم ها در اندازه های مختلف ساخته می شوند. در بسیاری از دوربین های SLR قطع کوچک دیجیتال، به خصوص به علت گرانقیمت بودن، ابعاد سنسور، کوچکتر از ۲۴mm در ۳۶mm یا Full Frame است که اصطلاحا به آنها سنسورهای Crop می گویند.

نویز در عکاسی
نویز، عبارت است از اغتشاشاتی که در تصویر دیجیتال به وجود می آید. نویز ناشی از عوامل متفاوتی است از جمله نور کم، زمان نوردهی بالا، ویژگی های فنی سنسور، حساسیت و... . در عکاسی دیجیتال هر چه ISO بالاتر رود، تصویر نویز (اغتشاش) بیشتری پیدا می کند. این اغتشاش به دو صورت عمده در عکس نمایان می شود. یکی نویز رنگی (Color) است که باعث ایجاد نقاط رنگی غیر طبیعی در تصویر می شود و دیگری، نویز نوری (Luminance) که بصورت نقاط روشن و تیره در سطح تصویر دیده می شوند.

نویز در عکس سمت چپ کاملا محسوس است (منبع)