درس اول- آشنایی با مفاهیم اولیه بازارهای مالی، معامله و انواع تحلیل

به دوره تحلیل تکنیکال بازارهای مالی خوش آمدید!

قبل از آنکه این دوره آموزشی را شروع کنید بد نیست که به این نکته اشاره کنیم که برای آنکه درک این دوره برای شما آسان‌تر شود، بد نیست که در دوره «مبانی بازارهای مالی» شرکت کنید.

دقت کنید که شرکت در دوره مبانی بازارهای مالی تنها یک پیشنهاد است و هیچ اجباری در این زمینه وجود ندارد.

با این مقدمه بگذارید به سراغ اولین درس این دوره آموزشی برویم.

 

تعریف بازارهای مالی
«بازار مالی» به بازاری گفته می‌شود که افراد و نهادها می‌توانند با هزینه تبادل اندک، در آن به مبادله اوراق بهادار، کالاها و سایر موارد قابل تعویض بپردازند. اوراق بهادار شامل سهام و اوراق قرضه، و کالاها شامل فلزات گران‌بها، اقلام کشاورزی و ... می‌شود.

هدف اصلی بازارهای مالی رساندن پول‌ها و وجوه اضافی پس انداز کنندگان به کسانی است که قصد دارند بیشتر از درآمد خود خرج کنند. بازارهای مالی این امکان را به وجود می‌آورند که وجوه از افرادی که فاقد فرصت‌های سرمایه‌گذاری هستند به دست کسانی برسد که دارای چنین فرصت‌هایی هستند و ایفای چنین نقشی، هم موجب افزایش تولید و کارآیی کل سیستم اقتصادی و هم موجب بهبود رفاه اقتصادی مصرف کنندگان می‌شود.

 

دسته‌بندی بازارهای مالی
برای تقسیم بازارهای مالی روش‌ها و مؤلفه‌های متعددی وجود دارد. در اینجا بر اساس «اقلام مورد مبادله» این بازارها را به ۴ نوع تقسیم می‌کنیم:

۱. بازار سهام یا سرمایه: محلی عمومی برای خرید و فروش سهام شرکت‌های معتبر از طریق کارگزاری‌ها است؛ بورس سهام تهران نمونه‌ای از این بازاراست. (واژه بورس بر گرفته از نام فردی به نام واندر بورس است که در اوایل قرن ۱۵ میلادی، در شهر بروژ بلژیک زندگی ‌می‌کرده و صرافان شهر در مقابل خانه وی به داد و ستد می‌پرداخته‌اند.)

۲. بازار کالاها: محلی برای خرید و فروش محصولات اولیه و خام است. به عنوان مثال بورس‌های کالا که در آن محصولات کشاورزی، مواد معدنی مانند فلزات، نفت و مشتقات آن مبادله می‌شوند.

۳. بازار اوراق قرضه یا بدهی: در این بازار اوراق قرضه صادر شده توسط دولت‌های مختلف معامله می‌شود.

۴. بازار مبادلات ارز: در بازار مبادلات ارزی (Foreign Exchange یا FOREX) ارزهای بین‌المللی مبادله می‌شوند.

 

انواع معامله یا قرارداد
۱. قرارداد آنی (Spot): در این قرارداد خریدار می‌بایستی کل وجه قرارداد را همراه با کارمزد کارگزار به شکل نقدی پرداخت نماید و فروشنده نیز باید تا حداکثر دو روز کاری کالا یا ارز مورد معامله را به خریدار تحویل نماید. به این نوع قرارداد، قرارداد نقدی نیز گفته می‌شود.

۲. قرارداد آتی (Future): توافقنامه‌ای مبتنی بر خرید یا فروش دارایی در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص است. در این روش فروشنده مطابق توافقنامه تعهد می‌نماید مقدار معینی از دارایی یا کالایی با ویژگی‌های مشخص را در سر رسیدی معین در مقابل مبلغی به خریدار تحویل دهد و خریدار نیز مبلغ مورد توافق را در سر رسید می‌پردازد. هر یک از طرفین می‌توانند قبل از سر رسید با انعقاد قراردادی دیگر، شخصی ثالث را در قرارداد اولیه جایگزین خود نمایند و پس از تسویه، از قرارداد خارج شوند.

۳. قرارداد سلف (Forward): این قرارداد که شبیه قرارداد آتی است، توافقی مبتنی بر خرید یا فروش یک دارایی در زمانی معین در آینده و با قیمت مشخص است. وجه تمایز آن با قرارداد آتی در این است که قرارداد آتی در بورس معامله می‌شود ولی قرارداد سلف در بازار فرا بورس مورد معامله قرار می‌گیرد.

۴. قرارداد اختیار معامله (Option): این نوع قرارداد خود به دو نوع تقسیم می‌شود:

• قرارداد اختیار خرید: قراردادی است که به موجب آن عرضه کننده کالا، حق خرید مقدار معینی از کالای مورد نظر را در زمان معین و با قیمت تعیین شده در حال حاضر، به طرف دوم قرارداد اعطا می‌نماید بدون اینکه طرف دوم ملزم به خرید آن کالا باشد.
• قرارداد اختیار فروش: قراردادی است که به موجب آن خریدار، حق فروش مقدار معینی از کالای مورد نظر را در زمان معین و با قیمت مشخص به طرف دیگر اعطا می‌نماید بدون آنکه فروشنده ملزم به فروش کالا در تاریخ قید شده باشد.

در همه قراردادهای اختیار خرید یا اختیار فروش، کارمزد بالاتری نسبت به انواع قراردادهای دیگر مورد محاسبه قرار می‌گیرد. بسته به زمان لغو یا تحویل کالا این قراردادها به دو نوع سیستم آمریکایی و اروپایی نیز تقسیم بندی می‌شوند.

در اینجا لازم به ذکر است که علاوه بر بازارهای بورس که دارای مکان فیزیکی هستند و معاملات رایج در آنها انجام می‌گیرد، بازاری به نام فرا بورس (Over-the-Counter) نیز وجود دارد که به صورت شبکه‌ای مبتنی بر ارتباطات تلفنی و رایانه‌ای است و معاملات در آن به صورت غیرحضوری صورت می‌گیرد.

 

انواع تحلیل در بازارهای مالی
تحلیل بازارهای مالی را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد:

۱- تحلیل بنیادی (Fundamenal): این روش را عموماً روشی بر پایه علم اقتصاد می‌دانند که در آن با استفاده از تحلیل نیروهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مؤثر بر عرضه و تقاضای یک دارایی، آینده قیمت آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. به بیان دیگر با استفاده از دو مؤلفه عرضه و تقاضا، می‌توان تشخیص داد که قیمت یک دارایی در آینده افت خواهد داشت یا افزایش می‌یابد.

سخت‌ترین بخش این تحلیل، در نظر گرفتن تمام عواملی است که بر عرضه و تقاضا اثر می‌گذارند. یعنی آن تحلیلگری که بازار سهام، کالاها یا ارز را زیر نظر دارد بایستی بتواند چرایی و چگونگی اثرگذاری عوامل مختلف (مثل اعلام صورت‌های مالی شرکت‌ها «در رابطه با بازار سهام» یا اعلام سطح زیر کشت محصولات کشاورزی «در رابطه با بازار کالاها» یا اعلام نرخ بیکاری یک کشور «در رابطه با بازار ارز») بر روی اقلام مورد معامله را تشخیص دهد و بر اساس جمع‌بندی خود، اقدام به ورود در یک موقعیت معاملاتی (خرید یا فروش) کند.

۲- تحلیل تکنیکی (Technical): اساس این روش بر این تئوری استوار است که تمام اطلاعات بازار در «قیمت» نمود پیدا می‌کنند و با فرض درستی این نظریه، معامله‌گران می‌توانند با بررسی و شناسایی حرکات، رفتارها و الگوهای ثبت شده در نمودار قیمت یک دارایی، درباره ورود به موقعیت‌های معاملاتی تصمیم‌گیری نمایند.

جمله آشنای «تاریخ تمایل به تکرار خود دارد» در اینجا صدق می‌کند. بنابراین چنانچه یکی از سطوح قیمت، رفتار مقاومتی یا حمایتی را در گذشته از خود بروز داده باشد احتمال اینکه دوباره رفتار مشابهی را با رسیدن قیمت به آن سطح مشاهده کنیم، وجود دارد و از این رو باید با احتیاط عمل کرد.

تحلیلگران تکنیکی، به الگوهای مشابهی که در گذشته شکل گرفته‌اند نگاه می‌کنند و با در نظر داشتن اصل تکرار تاریخ، انتظار دارند که در صورت تشکیل یکی از آن الگوها در رفتار جاری قیمت، آن الگو مجدداً به تکمیل برسد و بدین شکل امکان معامله بر اساس موقعیت جدید، فراهم آید.

در دنیای معامله‌گری، زمانی که کسی صحبت از تحلیل تکنیکی می‌کند، نخستین چیزی که به ذهن می‌آید «نمودار قیمت» یا «نمودار نرخ برابری» است. تحلیلگران تکنیکی از نمودارها استفاده می‌کنند زیرا این قالب دیداری، آسان‌ترین راه برای به تصویر کشیدن رفتار قیمت در بستر زمان است.

با نگریستن به گذشته، می‌توان از داده‌های قیمتی-زمانی برای کسب سود از روندها و الگوهای جاری استفاده کرد، اما باید در نظر داشت که ابزارهای تکنیکی برای تحلیل نمودارها نیز بسیار زیاد هستند و نیز تعداد تفسیرها از یک نمودار واحد، می‌تواند به تعداد تحلیلگران آن باشد. بنابراین در زمینه تحلیل تکنیکی، بایستی از ابزارهایی استفاده کرد که تحلیل‌گر بیشترین ارتباط را با آنها برقرار می‌کند.

در ادامه این دوره آموزشی، شما را با مفاهیم، ابزارها و الگوهای قیمتی رایج در زمینه تحلیل تکنیکال آشنا خواهیم کرد.