درس هفتم- راهنمای پشتیبان گیری از وبلاگ

حتی با رعایت تمام نکات امنیتی و استفاده از مطمئن ترین سرورها و شرکت های هاست، باز هم باید گفت که داستان امنیت هیچ گاه ۱۰۰ درصد و کامل نیست. پس در کنار همه این اقدامات، باید به فکر روز مبادا بود و برنامه ای را جهت نجات وبلاگ در مواقع اضطراری، طرح ریزی کرد.

یکی از مهمترین کارهایی که می توان برای اطمینان خاطر بیشتر از مصونیت محتوا و داده های وبلاگ/سایت انجام داد، داشتن برنامه ای منظم و مدون برای پشتیبان گیری از اطلاعات آن است. اگر در دوره «مبانی پشتیبان گیری از اطلاعات» درسنامه شرکت کرده باشید، حتما با این موضوع آشنایی کامل داشته و برنامه صحیحی برای پشتیبان گیری از وبلاگ تان دارید. اما اجازه دهید در این درس هم به طور مختصر اصول و شیوه های پشتیبان گیری از سایت ها و وبلاگ ها (به خصوص وردپرس و بلاگر) را مورد بررسی قرار دهیم.

 

پشتیبان گیری از وبلاگ در سرویس های وبلاگ نویسی عمومی
علی رغم تمام تاکیدی که بر امنیت سرورهای وبلاگ بلاگر و وردپرس داشتیم و از تیم فنی خبره و پشتیبان گیری خودکار اطلاعات آنها گفتیم، باز هم بهتر است که خودمان هم همیشه نسخه بک آپ به روز از محتوای وبلاگ مان داشته باشیم. این کار در سیستم های وبلاگ نویسی بلاگر و وردپرس معمولا به صورت دستی باید انجام شود و تفاوت زیادی با یکدیگر ندارد.

الف- پشتیبان گیری در بلاگر: خوشبختانه بلاگر امکان پشتیبان گیری از تمامی پست ها و نظرات وبلاگ را برای شما امکان پذیر کرده است. و البته در کنار امکان پشتیبان گیری، قابلیت بازیابی نسخه پشتیبان را برای مواقع ضروری پیش بینی کرده است.

با رفتن به تب Settings در داشبورد وبلاگ تان در بلاگر، به بخش Other بروید و از آنجا در بخش Blog tools به Import و Export دسترسی خواهید داشت. با استفاده از گزینه Export blog، به آسانی نسخه پشتیبان کاملی از وبلاگ خود را بر روی کامپیوترتان خواهید داشت. همه محتوای وبلاگ به همراه نظرات خوانندگان، در قالب یک فایل XML روی کامپیوتر شما ذخیره خواهند شد.

 

ب- پشتیبان گیری در وردپرس: وردپرس هم مانند بلاگر با گزینه های Import و Export امکان پشتیبان گیری و بازیابی را برای شما فراهم نموده است. برای تهیه نسخه پشتیبان از وبلاگ وردپرسی خود، تنها کافی است از منوی Tools گزینه Export را انتخاب کنید. حال در صفحه بعد گزینه All content را انتخاب کرده و بر روی دکمه Download Export File کلیک کنید. با این کار نسخه ای از وبلاگ شما با پسوند XML روی کامپیوترتان ذخیره خواهد شد.

بازیابی فایل پشتیبان هم به سادگی از طریق گزینه Import در منوی Tools وردپرس امکان پذیر است.

 

پشتیبان گیری از وبلاگ بر روی هاست اختصاصی
درست است که شرکت خدمات دهنده هاست شما ادعا می کند که به صورت روزانه و دائمی، از تمام اطلاعات نسخه پشتیبان تهیه می کند و شما هیچ گاه نباید نگران از دست دادن اطلاعات تان باشید، اما فراموش نکنید که این ادعا همیشه هم درست نیست و برخی مواقع شما را به دردسر می اندازد. پس بهتر است در خصوص پشتیبان گیری از وبلاگ و سایت شخصی حساسیتی بیشتر از وبلاگ های سرویس عمومی نشان داده و این کار را به صورت مداوم و منظم انجام دهید.

یک روش تهیه نسخه پشتیبان از سایت و وبلاگ شخصی این است که به صورت دستی، طی زمان های معین، تمامی فایل های متعلق به سایت را بر روی کامپیوترتان دانلود کرده و در محل امنی نگهداری کنید. البته در این شیوه علاوه بر تهیه نسخه پشتیبان از فایل ها، لازم است که از طریق بخش مدیریت دیتابیس سایت، از پایگاه داده سایت هم نسخه پشتیبان کامل و مناسبی تهیه کرده و به همراه فایل ها نگهداری کنید. این بخش در Cpanel با نام phpMyAdmin شناخته می شود.

در بسیاری از کنترل پنل های مدیریت سایت، شما امکان تهیه نسخه پشتیبان یا Backup کاملی از تمامی اطلاعات سایت و همچنین دیتابیس و ایمیل ها دارید. در این شیوه شما دستور تهیه نسخه پشتیبان را در کنترل پنل صادر کرده و منتظر اتمام کار می شوید. سپس نسخه پشتیبان سایت را در قالب یک فایل فشرده در اختیار دارید که می توانید آن را بر روی کامپیوترتان دانلود کرده و در محل امنی نگه داری کنید.

راه حل دیگر تهیه نسخه پشتیبان، استفاده از ماژول ها و افزونه های سیستم مدیریت محتوای وبلاگ است. تقریبا تمامی برنامه های مدیریت محتوا این امکان را دارند که با استفاده از چند ماژول و پلاگین، به صورت خودکار یا دستی نسخه پشتیبانی از وبلاگ تان تهیه کنند. حال بسته به برنامه و پلاگین مورد استفاده، این نسخه پشتیبان می تواند بر روی خود هاست ذخیره شود، یا اینکه به سرویس های کلود و هارد کامپیوتر شما منتقل گردد. در اینجا به معرفی دو پلاگین مفید و پرکاربرد وردپرس در این زمینه می پردازیم:

- WordPress Backup to Dropbox: احتمالا با سرویس دراپ باکس آشنایی داشته و از آن برای ذخیره امن فایل های خود در یک فضای کلود رایگان بهره می برید. با توجه به اینکه فضای دراپ باکس شما در ارتباط با کامپیوترتان است و هر فایلی را که درون فضای کلود دارید، نسخه ای از آن روی کامپیوتر شما هم موجود است، لذا این سرویس می تواند گزینه بسیار مناسبی برای نگهداری نسخه های پشتیبان باشد.

با استفاده از این پلاگین شما به راحتی و به صورت خودکار می توانید نسخه های بک آپ منظمی از وبلاگ خود تهیه کرده و آنها را به دراپ باکس منتقل کنید. سازنده این پلاگین می گوید: «تنها کافی است که روز و دفعات پشتیبان گیری در هفته یا ماه را مشخص کرده و دستور شروع کار برنامه را صادر کنید. اکنون دیگر نیازی به دخالت شما نیست و تنها باید منتظر اتمام کار بمانید، تا نسخه ای از تمامی فایل ها و دیتابیس سایت تان به صورت زیپ شده به حساب دراپ باکس تان منتقل گردد.»

- BackWPup: این برنامه تقریبا یک راه حل کامل برای پشتیبان گیری از وبلاگ وردپرسی شما است. پلاگین BackWPup می تواند از دیتابیس سایت شما و تمامی فایل ها و فولدرهای آن نسخه پشتیبانی تهیه کرده و آن را به صورت یک فایل زیپ شده در اختیار تان قرار دهد.

این پلاگین همچنین قادر است علاوه بر ذخیره نسخه پشتیبان بر روی هاست، آن را به سرور FTP دیگر، Google Storage، اکانت Amazon S3 و یا فضای کلود دراپ باکس تان انتقال دهد. از دیگر قابلیت های این پلاگین می توان به چک و اصلاح دیتابیس، بهینه سازی دیتابیس، انتقال نسخه پشتیبان به سرویس SugerSync و ارسال لاگ عملیات پشتیبان گیری به ایمیل اشاره کرد.

 

نکات امنیتی در پشتیبان گیری
۱- به عنوان یک اصل مهم و حیاتی، همیشه نسخه پشتیبان وبلاگ خود را پس از دانلود کردن، یک بار روی کامپیوترتان امتحان کنید، تا از سلامت آن مطمئن شوید. بدترین سناریو این است که شما بک آپ منظم و کاملی از وبلاگ تان داشته باشید، اما هنگام نیاز به دلیل خراب بودن فایل پشتیبان، نتوانید از آن استفاده کنید.

۲- برنامه ریزی مشخصی برای حذف نسخه های پشتیبان قدیمی داشته باشید. بسته به کاربرد، ارزش و حجم فایل های پشتیبان، می توان عمر مفید آنها را تعیین کرد. اما معمولا نیاز نیست که یک نسخه بک آپ را بیش از شش ماه نگهدارید.

پس برای اینکه جلوی اتلاف فضای ذخیره سازی و سردرگمی شما گرفته شود، مرتبا نسخه های قدیمی پشتیبان را به شکل امن و مطمئنی نابود کنید. در انتخاب شیوه حذف و نابودی نسخه پشتیبان هم دقت لازم را به خرج دهید، زیرا این فایل ها، حاوی اطلاعات مهم و حیاتی از شما و وبلاگ تان هستند. برای اطلاعات بیشتر در این مورد می توانید در دوره مبانی امنیت در کامپیوتر و اینترنت درسنامه شرکت کنید.

۳- تا حد امکان نسخه های پشتیبان را رمزنگاری کرده و سپس به ابزارهای پشتیبان گیری همچون هارد دیسک، فلش مموری یا دی وی دی منتقل کنید. برای این کار می توانید از برنامه ای همچون TrueCrypt استفاده کرده و یا تنها هنگام فشرده سازی فایل پشتیبان، از برنامه هایی چون 7-Zip کمک بگیرید که امکان رمزگذاری بر روی فایل زیپ را دارند.

۴- حتما و همیشه دو یا چند نسخه از اطلاعات پشتیبان گرفته شده را نگهداری کنید. اکتفا کردن به یک ابزار برای نگه داری فایل های بک آپ، آنها را در معرض خطر نابودی قرار می دهد. زیرا در صورت بروز مشکل برای آن ابزار، شما هیچ نسخه دیگری از اطلاعات را در اختیار نخواهید داشت. حتی برای امنیت بیشتر، بهتر است که دو یا چند نسخه از فایل های پشتیبان در مکان های فیزیکی جداگانه ای نگهداری شوند.

۵- برای انتخاب پلاگین یا سرویس مناسب پشتیبان گیری وقت صرف کرده و گزینه های مختلف را امتحان کنید تا بهترین شیوه را بیابید. برای انجام این کار برنامه ریزی زمانی مشخص و دقیقی داشته باشید. پس از هر پشتیبان گیری از سلامت نسخه بک آپ اطمینان یابید.

همچنین فایل ها و بخش هایی از سایت/وبلاگ را که باید نسخه پشتیبان آنها تهیه شود، مشخص کنید. معمولا لازم است که علاوه بر تهیه بک آپ از تمامی فایل های اصلی برنامه مدیریت محتوا، از عکس ها و فایل هایی که بر روی هاست آپلود کرده و در سایت استفاده نموده اید هم پشتیبان گیری شود. و مهمتر از آن اینکه از دیتابیس یا پایگاه داده سایت هم باید همیشه نسخه پشتیبان سالم و به روزی داشته باشید. زیرا تقریبا تمامی محتوای نوشتاری سایت شما درون آن قرار دارد.

۶- و آخرین نکته درس امروز این است که حتما یک پلن و شیوه نامه مدون و مشخص برای پشتیبان گیری داشته باشید. اکنون علاوه بر انجام یک پشتیبان گیری درست و اصولی، عمل پشتیبان گیری کم کم تبدیل به یکی از عادت ها و کاری روتین می شود. همچنین در صورتی که زمانی بخواهید این مسئولیت را بر عهده شخص دیگری بگذارید، وی دقیقا می داند که چه کاری و به چه صورت باید انجام گیرد.