درس سوم - اتاق ضبط صدا یا استودیو

اکنون پس از آشنایی با پادکست و انواع آن، و مروری بر دلایل ساخت پادکست، مصصم شده‌ایم که ما هم باید یک پادکست داشته باشیم و می‌خواهیم کارمان را شروع کنیم. مثلا یک هفته نامه درباره ادبیات علمی-تخیلی یا یک پادکست روزانه چند دقیقه‌ای درباره اتفاقات سیاسی‪-اجتماعی کاملا با علاقه‌مان هم جور در می‌آید. اصلا شاید گزیده روزنامه‌های ورزشی هم ایده بدی برای یک پادکست نباشد. ممکن است تصمیم دارید که به صورت هفتگی یا هفته‌ای دو بار کتاب‌های هری پا‌تر را تبدیل به پادکست-کتاب صوتی کنید.

به هر حال انجام این کار نیازمند حداقل تجهیزات و برنامه‌هایی است که در این درس به آنها می‌پردازیم. البته اگر بخواهید به صورت حرفه‌ای و طولانی مدت به تولید پادکست بپردازید و همانند برخی نمونه‌های موفق خارجی آن را به یک کار و کسب موفق تبدیل کنید، دایره امکانات مورد نیاز بسیار گسترده‌تر شده و می‌تواند شامل آماده سازی استودیو ضبط، انتخاب میکروفون حرفه‌ای و مانند آن شود. در این درس سعی داریم نگاهی کوتاه به تمام این مباحث داشته و به طور گذرا دیدگاه مناسبی نسبت به آنها ایجاد کنیم.

 

ساخت اتاق ضبط صدا
ضبط یک پادکست به راحتی در اتاق شخصی شما هم قابل انجام است و تنها نیاز به کمی سکوت و آرامش دارد. ساعتی را انتخاب کنید که کسی در منزل نیست، ترجیحا سر و صدای خیابان کمتر است، لوازم برقی منزل (مانند جاروبرقی و ماشین لباس شویی و...) خاموشند. برای تلویزیون تماشا کردن هم قلقلک نمی‌شوید! به اتاقتان رفته، در را بسته و مشغول کار شوید.

اما‌‌ همان طور که گفتیم این حداقل نیاز برای ضبط یک پادکست است. زیرا دیوارهای اتاق شما آکوستیک نبوده و باعث انعکاس صدا می‌شوند. اسباب و لوازم هم که از جنس‌های متفاوتی هستند، تاثیرات گوناگونی داشته و انعکاس‌های مختلفی از صدایتان را تولید می‌کنند. البته از طرف دیگر، ساخت یا اجاره یک استودیو حرفه‌ای ضبط صدا و موسیقی (که ایده آل‌ترین حالت ضبط پادکست است و کیفیتی همچون یک برنامه رادیویی را به ارمغان می‌آورد)، تقریبا برای هیچ کس از نظر مالی مقرون به صرفه و امکان پذیر نیست. پس چه باید کرد؟

راه حل این است که مکانی را پیدا کنیم و تا حد ممکن امکان انعکاس صدا را در آن کاهش دهیم. یعنی اینکه امکانات یک استودیو ضبط صدا را بسته به هزینه‌ای که برایمان مقدور است، به خانه بیاوریم. اما چگونه یک اتاق ضبط صدای (حالا نه ایده آل، اما) خوب داشته باشیم؟

هر چه اتاقتان در برابر ورود صدا مقاومت بهتری داشته باشد یا به اصطلاح عایق صدا باشد، نتیجه بهتری خواهید گرفت. حتما تجربه کرده‌اید که چگونه در آپارتمان‌ها، پنجره دو جداره می‌تواند تا حد زیادی صدای مزاحم خیابان (ماشین‌ها، بوق، عابران و...) را کاهش داده و سکوت لازم را در خانه به ارمغان آورد. از سویی توجه داشته باشید مبلمان و میزِ اتاق ضبط صدا هم تا حد ممکن بچه‌های خوبی باشند و با هر بار جابجایی و نشست و برخاست، داد و قال راه نیندازند! قرار نیست با هر تکانی که می‌خورید یک جیغ گوش خراش را هم در پس زمینه پادکستتان ضبط کنید. یا اینکه از ترس صدای صندلیتان تا پایان ضبط همانند مجسمه بی‌حرکت بنشینید.

اولین قدم برای آکوستیک و عایق سازی دیوارهای اتاق ضبط صدا انتخاب اتاق است. آیا شما تصمیم دارید یک اتاق را به طور دائمی برای ضبط پادکست انتخاب کرده و آن را تبدیل به استودیو کنید، یا اینکه‌‌ همان اتاق خواب و یا اتاق کار خودتان را به صورت موقت تبدیل به استودیو می‌کنید و پس از هر بار ضبط آن را دوباره به حالت قبل بر می‌گردانید؟ و مورد مهم‌تر اینکه چه مقدار هزینه برای این کار کنار گذاشته‌اید؟ آیا قرار است بدون هیچ هزینه‌ای و با همین امکانات موجود در منزل، تا حد ممکن عایق سازی و آکوستیک کردن اتاق را انجام دهید، یا بودجه کافی برای خرید تجهیزات لازم برای این کار را دارید؟

راه اندازی یک استودیو ضبط حرفه‌ای صدا، کاری بسیار پر هزینه است که باید آن را بر عهده تیم حرفه‌ای و متخصص بگذارید. لذا به جای پرداختن به جزئیات آن، تنها پیشنهاد می‌کنیم حتما و حتما به جای اینکه خودتان دست به کار چنین امری شوید، پس از پرس و جو و یافتن یک گروه حرفه‌ای که قیمت مناسبی را هم پیشنهاد می‌کنند، تمام کار‌ها را به آن‌ها سپرده و تنها نظارت و بهره برداری را خودتان بر عهده بگیرید. و تبریک می‌گویم. پس از مدتی شما صاحب یک استودیو هستید که می‌توانید شانه به شانه بهترین شبکه‌های رادیویی به ضبط پادکست و کتاب‌های صوتی بپردازید.

اما اگر می‌خواهید با کمترین هزینه این کار را انجام دهید:

ساده‌ترین کار برای عایق سازی موقت اتاق جهت جلوگیری از انعکاس و اکو شدن صدا و همچنین عدم نفوذ صداهای بیرونی، پوشاندن تمامی دیوار‌ها (و به خصوص اطراف کامپیو‌تر و محل نشستن خودتان) ‌ با پرده‌های ضخیم و پتو است. این کار نیازی به هیچ هزینه خاصی ندارد. تنها کافی است تعدادی میخ روی دیوار‌ها تعبیه کنید تا هنگام نیاز پتو‌ها را آویزان کرده و پس از اتمام ضبط آنها را جمع کنید.

اگر کف اتاقتان سرامیکی است و آن را فرش نکرده‌اید، اکنون وقت مناسبی برای این کار است. استفاده از یک قالی، قالیچه یا موکت زیبا در کف اتاق باعث می‌شود علاوه بر حذف نویز صدای پا در کف اتاق، صدای پایه‌های میز و صندلی هم کمتر شده و از بین برود. توجه داشته باشید هر چه قالی شما بافت نرم‌تر، پُر‌تر و پرزهای بلندتری داشته باشد، در جذب صدا‌ها بهتر عمل خواهد کرد.

هر چه اشیا و وسایل سخت تری در اتاق شما باشند، میزان اکو شدن صدا بیشتر می‌شود، کف چوبی یا سرامیکی، دیوارهای خالی، اسباب و اثاثیه چوبی و شیشه‌ای، مبلمان چوبی و... همه باعث اکو شدن بیشتر صدا خواهند شد. اما برای مثال یک کاناپه نرم، یا چند گل آپارتمانی می‌توانند گزینه‌های خوبی باشند. زیرا گیاهان می‌توانند گزینه مناسبی برای جذب و بی‌اثر کردن صدا‌ها باشند.

در یک کلام، تا حد امکان باید یک محیط ایزوله را برای اتاق ضبط پادکست فراهم کنید. با بستن درب و پنجره، استفاده از پرده‌های ضخیم در پشت آنها و کارهایی مانند آن، جلوی ورود هرگونه صدای مزاحم به اتاق و البته خروج آن را بگیرید. البته از سقف اتاق هم غافل نشوید. اگر حوصله و امکان آن را دارید، یکی دو پتوی ضخیم می‌توانند پوششی عالی و شاید دائمی برای سقف اتاقتان باشند.

در صورتی هم که می‌خواهید عایق سازی و آکوستیک کردن اتاق را به صورت دائمی انجام دهید، برخی مواد جالب، ارزان اما کارآمد را در بازار می‌توانید بیابید. یکی از این گزینه‌ها که شاید با شوخی از کنار آن بگذرید، شانه تخم مرغ است. بله! شانه تخم مرغ به دلیل بافت مقوایی و همچنین شکل خاص خود تا حد زیادی می‌تواند فضای اتاق را آکوستیک کند. با پوشاندن دیوار‌ها و سقف اتاق با یک یا دو لایه از این پوشش ارزان و در دسترس، یک محیط چشم نواز و تا حد فراوانی آکوستیک را فراهم کرده‌اید.

یکی دیگر از موادی که می‌تواند به صورت مجزا و یا اینکه به صورت ترکیبی با شانه‌های تخم مرغ مورد استفاده قرار گیرد، پشم شیشه است که یک عایق قدرتمند صدا و حرارت محسوب می‌شود. البته این عایق تا حدی هزینه کار را بالا برده و نیازمند دقت و کمی تخصص در استفاده است. علاوه بر این، شما باید به فکر پوشش مناسبی برای روی آن باشید تا خاصیت آکوستیک را حفظ کند.

البته اگر اهل کمی خرج کردن باشید، شاید بتوانید با قیمت مناسبی، چند کاشی آکوستیک (Acoustic Tile) هم در بازار یافته و دیواره‌های اتاق کوچک‌تان را با آنها بپوشانید. مطمئنا این گزینه، یک گزینه ایده آل برای یک استودیو خانگی کم هزینه و ساده ضبط پادکست است. البته به این موضوع هم فکر کنید که آیا هزینه‌ای چند صد هزار تومانی برای این کاشی‌ها برایتان به صرفه است؟ اما مطمئن باشید که برای کیفیت پادکستتان حتما با ارزش است.