مصاحبه چیست؟

سوال هایم را پاسخ بده
دامنه آرزو برای گپ و گفتگو با اشخاصی که می شناسیم یا حتی گاهی اوقات نمی شناسیم شان بسیار گسترده است. اتفاقاتی که در بستر جامعه و دنیا می افتد هم به عطش ما برای دانستن سوال هایمان از افراد حقیقی یا حقوقی می افزاید. رسانه ها با مصاحبه کردن با افراد تلاش می کنند تا پاسخگوی این نیاز ما به عنوان مخاطب باشند.

یک دسته از مصاحبه ها خبری هستند، براساس اتفاقاتی که افتاده است یا هنوز جریان دارد با افراد مرتبط با آن اتفاق ها گفتگو می شود تا اطلاعات کامل تری به شما بدهند.

در مصاحبه های خبری همیشه لازم نیست که با فردی صحبت بشود که ارزش حقوقی دارد یا به هر دلیلی مشهور است. گفتگو با افراد معمولی هم می تواند جذاب باشد. مثلا در جریان سونامی در تایلند گفتگو با گردشگرانی که در اطراف محل حادثه حضور داشتند و می توانستند تصویر واضحی از آنچه پیش آمده را بدهند از گفتگو با مسوولان جذاب تر بود.

رسانه تلاش دارد تا خودش را به جای ما بگذارند، هم وقتی که کسی را برای گفتگو انتخاب می کنند و هم وقتی که سوالات خود را مطرح می کنند.

پس آنها دو نکته مهم را باید در نظر داشته باشند تا یک گقتگو یا مصاحبه، گفتگوی خوبی باشد. اول اینکه کسی را انتخاب بکنند که مخاطب سوالات زیادی از او دارد یا دلش می خواهد که بیشتر راجع به او بداند و در مرحله بعدی سوال هایی را مطرح کند که مخاطب دلش می خواهد جواب آنها را بداند.

یک مصاحبه باید به شما این حس را بدهد که خودتان هستید که دارید با فرد دلخواهتان حرف می زنید.

مصاحبه امکان گفتگو شما با آن فرد است اما از زبان دیگری؛ البته دیگری که باید چشم و گوش تو باشد.

پس نکته ای که در  انتخاب یک مصاحبه خوب باید در نظر بگیرید این است که سوال هایی از فرد مورد نظر پرسیده شده باشد که شما دلتان می خواهد جوابش را از زبان او بشنوید.

در گفتگو با یک بازیگر سینما برای شما اهمیتی ندارد که آن بازیگر سینما چقدر در خصوص تحولات منطقه می داند، اما سوال های ساده ای که شاید اهمیت زیادی هم نداشته باشند جوابش برای شما خوشایندتر است. سوال هایی مثل اینکه آخرین کتابی که خوانده است چه بوده یا آخرین فیلمی که دیده است، چیست؟

پس اصل اول در یک مصاحبه خوب که شما آن را انتخاب می کنید این است که سوال ها تناسبی با شخصیت و موضوعیت مصاحبه کننده داشته باشد.

پل ایریدل استاد روزنامه نگاری رویترز می گوید سوال، مهمترین ابزار در مصاحبه است اما اغلب در رسانه ها آنقدر سوال می پرسند که به جای جمع آوری اطلاعات، اطلاعات اصلی را گم می کنند.

انتخاب کنید که چه چیزی را می خواهید از زبان مصاحبه شونده بشنوید. وقتی کسی در صدر شهرت با هر وجهی قرار می گیرد مصاحبه های زیادی با او می شود، اما این شما هستید که باید انتخاب کنید که چه گفتگوی را می خواهید.

بعد از پیروزی باراک اوباما در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا رسانه های مختلفی با او گفتگو کردند. سوال ها از دانستن در خصوص برنامه های اقتصادی تا تصمیمات اوباما برای سیاست خارجی تا خاطره آشنایی با همسرش و انتخاب سگ کاخ سفید متغیر بود.

شما هم باید انتخاب کنید که آیا دلتان می خواهد که از زبان رئیس پلیس تهران در مورد اینکه دیشب چه کتابی خوانده است بدانید یا اینکه بدانید چرا اجازه برگزاری جشن آب بازی داده نشده است؟

بسته به اینکه کدام پاسخ را می خواهید، رسانه ای را که با رئیس پلیس تهران گفتگو کرده است انتخاب کنید.

در بعضی از گفتگوها هم امکان این فراهم می شود که مخاطب از زبان خودش سوالش را از فرد
مورد نظرش بپرسد.

این مصاحبه این امکان را برای مخاطبش  فراهم کرده است که با زبان خودش سوالاتش را از باراک اوباما بپرسد.

در این مصاحبه که در یک برنامه تلویزیونی تقریبا با کارکرد سرگرمی تهیه شده است، رئیس جمهور آمریکا باراک اوباما در استودیو حضور دارد و مجری برنامه از میان کسانی که تقاضای گفتگو با اوباما را داشته اند شماره تلفن یک نفر را می گیرد تا در همان استودیو شخص مورد نظر با اوباما صحبت کند و بدون واسطه سوالش را بپرسد یا اینکه احساسش را بگوید.

این نمونه شاید یکی از بهترین نمونه های گفتگوی تلویزیونی باشد که مخاطب خودش را کاملا در مرکز گفتگو احساس می کند.

چنین گفتگوهایی می تواند برای مخاطبان این اعتماد را به وجود بیاورد که واقعا سوال های مردم پرسیده می شود و واقعا شخص مورد نظر پاسخ می دهد.

 

هر کسی از ظن خود شد یار من
اگر یک روزنامه زرد با یک نماینده مجلس گفتگو کند، شما نباید انتظار داشته باشید که سوالاتی جدی در خصوص مسائل اقتصادی کشور هم در آنجا پاسخ داده شود.

رسانه مصاحبه کننده براساس سیاست های خودش با فرد مورد نظر گفتگو می کند. پس اگر شما به دنبال این هستید که پاسخ سوال های اقتصادیتان را از زبان نماینده مجلس بشنوید باید منتظر باشید که یک رسانه اقتصادی با او مصاحبه کند.

دست باز
وقتی چارچوب و حدود پرسش برای مصاحبه گر تعیین نشده باشد، رفتار فردی که از او مصاحبه می شود  طبیعی تر است و اطلاعات واقعی تری بدست می آید.

در گفتگو با شخصیت های مهم باید در نظر داشته باشید که رسانه ها هم با محدودیت های خاصی روبرو هستند و مجبور هستند که سوالاتشان را از قبل برای مصاحبه شونده بفرستند.

در گفتگو با افرادی که شما به عنوان مخاطب اطلاعاتی را از آنها دارید و آن اطلاعات کامل نیست، بهترین راه این است که در روشی متفاوت آن اطلاعات به عنوان واقعیت (Fact) گفته شود تا مصاحبه شونده مجبور به توضیح در این مورد باشد.

چنین گفتگوهایی می تواند از شایعات مربوط به یک جریان هم کم کند. به عنوان مثال وقتی که شما می دانید که هنرپیشه مورد نظر استعفا داده است و فقط می خواهید جزئیات بیشتری را در این خصوص بدانید، بهترین مصاحبه برای شما آن است که پرسیده شود بعد از اینکه استعفا دادید چه برنامه ای دارید؟ یا اینکه چرا استعفا دادید؟ یا سوالاتی از این دست که می تواند فضای گفتگو را هم از حالت رسمی و کلیشه ای همیشگی خارج کند.

 

مصاحبه های خیالی
نکته ای که باید در انتخاب گفتگو با شخص مورد نظرتان در نظر بگیرید این است که آن گفتگو واقعا انجام شده باشد.

در این مصاحبه شهداد روحانی تکذیب می کند که با ایمیل با شخصی گفتگو کرده است. این تکذیبه در حالی منتشر شد که رسانه ای ادعا کرده بود که از طریق ایمیل با شهداد روحانی که مقیم ایران نبوده است گفتگو کرده است.

تکذیبه های زیادی از افراد در سطح رسانه ها منتشر می شود که خبر از این می دهند که با رسانه ای گفتگو نکرده اند و آن گفتگو چاپ شده است یا اینکه گفتگو کرده اند اما به آن سوال ها آن گونه جواب نداده اند یا اینکه اصلا سوالی را جواب نداده اند.

این اتفاق کمتر در رسانه های تصویری می افتد اما در رسانه های چاپی بسیار پیش می آید که فرد مصاحبه شونده از گفتگوی خود راضی نیست و معتقد است که اطلاعات اشتباهی را در اختیار مخاطبان گذاشته است.

برای همین اگر شما مخاطب رسانه های  مکتوب هستید قبل از آنکه به گفتگویی استناد کنید از معتبر بودن منبع تان مطمئن شوید.

در نهایت این نکته را هم در نظر داشته باشید که مصاحبه به معنای دانستن نظر طرف مقابل است و الزاما شاید به سوال مورد نظر ما پاسخ مورد نظر را ندهد یا اینکه اصلا دلش نخواهد که به سوالی جواب بدهد.

این حق کسی است که با او مصاحبه می شود، پس اگر جواب دلخواه تان را از یک مصاحبه نگرفتید، بدانید که همیشه رسانه مقصر نیست و گاهی فرد مورد نظر شماست که به پرسش ها پاسخی نمی دهد یا آن طور که شما انتظار دارید پاسخ نداده است.