درس اول- حسابداری چیست؟

ممکن است شما مدیر یک شرکت باشید و بخواهید مسائل مالی شرکتتان را سر و سامان بدهید. شاید هم صاحب یک مغازه باشید و از روش حسابرسی به شیوه سنتی (دست‌نوشته در دفترهای حسابرسی) به ستوه آمده باشید! ممکن است شما یک دانشجو، یک فرد خانه‌دار و یا یک کارمند باشید و بخواهید به مال و اموال و خرج و مخارج شخصیتان نظارت دقیق‌تری داشته باشید!

باید بگوییم که این دوره برای همه‌ی شما می‌تواند کاربردی باشد!

ما در این دوره تلاش می‌کنیم که حسابداری را به شیوه‌ای ساده و همه‌ فهم بیان کنیم و تلاش می‌کنیم که شما را در رسیدن به هدفتان نزدیک‌تر کنیم.

 

تعریف حسابداری
حسابداری را به معنای دیگر کلمه، «زبان تجارت» می‌خوانند. اطلاعات دقیق و گزارش‌های مرتبط با حسابداری می‌تواند به تصمیم‌گیری دقیق، سریع و به موقع مدیران منجر شود و بزرگ‌نمایی نیست اگر بگوییم که یکی از رموز موفقیت شرکت‌ها، شیوه‌ی دقیق حسابداری آن‌هاست.

در گذشته، حسابداری را به مفهوم «دفتر داری» تعبیر می‌کردند. مفهومی که فن ثبت، طبقه بندی و خلاصه سازی مبادلات واحد تجاری را در دفترچه‌های مشخصی که باید دست‌نویس می‌شدند را بیان می‌کرد.

سازمان جهانی حسابداری در سال ۱۹۶۶ در یک بیانیه «تئوری حسابداری» را اینگونه تعریف کرد: حسابداری عبارت است از فرایند شناسایی، اندازه‌گیری و گزارشگری اطلاعات اقتصادی برای تصمیم گیری‌های آگاهانه به وسیله استفاده کنندگان آن اطلاعات. این بیانیه در تشریح این تعریف آورده است که بر اساس دیدگاهی جامع، «اطلاعات حسابداری» را می‌توان «اطلاعات اقتصادی» تلقی کرد.

امروزه حسابداری به معنای دفترداری تلقی نمی‌شود و چون ثبت اطلاعات حسابداری معمولا با نرم‌افزار و از طریق رایانه است، دفترداری خود بخشی از سیستم حسابداری به شمار می‌رود.

به طور کلی حسابداری را می‌توان به یک سیستم اطلاعاتی تشبیه کرد که از طریق شناسایی، ثبت، طبقه‌بندی و تلخیص و گزارش رویدادهای مالی اقتصادی، اطلاعات لازم را در اختیار کسانی که به این اطلاعات نیاز دارند (مثل مدیران و یا متقاضیان دسترسی به اطلاعات حسابداری یک شرکت) قرار می‌دهد.

اگر بخواهیم حسابداری و هدف یادگیری از آن را در یک شکل تعریف کنیم، می‌توانیم از شکل زیر استفاده کنیم:

همانطور که در تصویر فوق می‌بینید، هدف از یادگیری حسابداری این است که مسائل مالی یک شرکت، به گونه‌ای پردازش شود که در نهایت گزارش‌هایی را در اختیار مدیر شرکت قرار دهد. مدیر شرکت بر اساس این گزارش‌ها، تصمیم‌های مالی می‌گیرد.

 

معادله اساسی در حسابداری
در علم حسابداری، یک معادله‌ی اساسی وجود دارد که به عنوان پایه و مبنای یک سیستم دو طرفه در نظر گرفته می‌شود.

این معادله به صورت زیر است:

به زبان ساده‌تر، دارایی‌ها، بدهی‌ها و سرمایه یک شرکت، عناصر اصلی معادله اساسی حسابداری آن شرکت را تشکیل می‌دهند.

اکنون به تعریف هر کدام از موارد بالا می‌پردازیم:

- دارایی‌ها: همانطور که از نامش پیداست، هرگونه اموال و منابع مالی یک شرکت به عنوانAsset یا دارایی در نظر گرفته می‌شود.

به طور کلی در حسابداری هر گونه اموال، منابع اقتصادی و واحدهای تجاری متعلق به یک موسسه، که در نتیجه معاملات عملیات مالی ایجاد کند و قابل تبدیل به پول و دارای منافع آتی باشد را «دارائی» می‌گویند.

به عبارت ساده‌تر می‌توان سه شرط را به عنوان شروط پذیرش یک منبع اقتصادی به عنوان «دارایی» یک موسسه قلمداد کرد:

• شرط نخست:‌ این «دارایی»، دارای منافع اقتصادی آتی برای شرکت باشد.
• شرط دوم: بهای تمام شده دارایی برای شرکت قابل اندازه گیری و قابل تبدیل به پول باشد.
• شرط سوم: این دارایی در نتیجه معاملات یا سایر رویدادهای گذشته به کنترل شرکت درآمده باشد.

برای درک بهتر شرایط فوق، به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید یک شرکت تجاری اتومبیلی را به صورت اقساط خریداری می‌کند. ممکن است مالکیت قانونی اتومبیل خریداری شده، تا قبل از پرداخت آخرین قسط به خریدار منتقل نشود. با این حال چون این اتومبیل به تصرف و کنترل کامل خریدار در می‌آید و او نسبت به آن فع مالکانه پیدا می‌کند، از نظر حسابداری اتوموبیل اشاره شده جزء دارایی این شرکت تجاری محسوب می‌شود.

- بدهی‌ها: همانطور که از نامش پیداست، بدهی‌ها، تعهداتی است که یک موسسه در مقابل اشخاص و موسسات دیگر دارد. این تعهدات عموما از معاملات قبلی صورت گرفته و باید در طی زمان مشخصی از طریق پول یا عملکرد خاصی تسویه شود.

- سرمایه‌: حق مالی مالک یا مالکان یک شرکت تجاری نسبت به داراییهای آن را «سرمایه» می‌گویند. بر اساس معادله اساسی حسابداری، در هر زمان با کسر کردن بدهیهای یک مؤسسه از داراییهای آن، مبلغ سرمایه به دست می‌آید.