درس ششم- ساخت و کار با فرم ها (پیشرفته)

در درس های قبلی با ساخت فرم آشنا شدیم و دیدیم که چطور می شود داده های فرم را به برگه دیگری انتقال داد.

در درس امروز می خواهیم این کار را به طور پیشرفته تری و با انجام این عمل در یک فایل انجام دهیم. منظور این است که گاهی شما نیاز دارید که داده ها را به برگه دیگری بفرستید اما زمانی هم است که بخواهید در یک برگه این داده ها را گرفته و نسبت به آن واکنشی نشان دهید. مهمتر از داشتن یک برگه یا دو برگه، شیوه واکنش به این داده ها براساس خود داده ها است و این هم می تواند تعریف دیگری از داشتن تارنمای پویا باشد.

 

کار با فرم در یک برگه
منظور از این نوع عملکرد در ساخت فرم، داشتن «فرم» و «بررسی کننده» آن در یک برگه است. این عمل فوایدی در بر خواهد داشت که در ادامه با آنها آشنا می شویم. نکته مهم در داشتن هر دو فاکتور در یک برگه استفاده از یک تابع شرطی برای ارزیابی عملکرد و نحوه کار با آن است. مثلا این تابع انتخاب می کند که داده ها را نمایش دهد یا خود فرم را و این انتخاب را تحت چه شرایطی بگیرد. در زیر به ساختار این تابع شرطی توجه کنید:

if ( /*  فرم ارسال شد */){
//  دستورات بررسی کننده فرم
} else {
//  نمایش فرم
}

همانطور که مشاهده می کنید این شرطی، دو گزینه دارد. نخست اینکه آیا فرم ارسال شده که اگر ارسال شده باشد آن را بررسی می کند و دستورات داخل قطعه ابتدایی را انجام می دهد؛ دوم در صورت عمل ارسال فرم، به سراغ قطعه دوم رفته و فرم را نمایش می دهد. داشتن این شرطی برای ساخت فرم در یک برگه همراه بررسی و نمایش داده ها ضروری است.

 

شرط  «فرم ارسال شد»
اگر یادتان باشد در درس های قبلی فرمی داشتیم که داده ها را به برگه دیگر انتقال می داد، اما چه زمانی این انتقال صورت می گیرد؟

در داخل هر فرم «دکمه ای» با نام ارسال یا  Submit وجود دارد. «اگر فرم ارسال شد» یعنی اگر کاربر دکمه «ارسال» را بعد از پر کردن فرم فشار داد.

مثلا شرط مقابل را در نظر بگیرید:

if ( isset( $_POST['submit'] ) ) {
// دستورات کار با داده های فرم
} else {
// نمایش فرم }

تابع isset( $_POST['submit'] ) بررسی می کند که آیا دکمه ارسال یا Submit فشار داده شده است یا نه. از این تابع برای بررسی انتخاب یا عدم انتخاب دکمه ارسال فرم استفاده می شود.

بهتر است با ساخت فرمی این مفهوم را بیشتر بررسی کنیم. این فرم درست مانند فرم های درس های قبلی است با این تفاوت که از این فن جدید در آن استفاده می کنیم.

فهرست مطالب دوره آموزشی پی اچ پی مقدماتی

دوره آموزشی پی اچ پی مقدماتی (درسنامه) به شرح زیر تقدیم می گردد :

1. مقدمه
2. درس اول- سینتکس و متغیرها
3. درس دوم- ساخت فرم و انتقال داده از فرم به برگه نمایش
4. درس سوم- آشنایی با شرط ها و عملگرها
5. درس چهارم- آشنایی با آرایه ها
6. درس پنجم- استفاده از فایل های متفاوت (فایل های خارجی)
7. درس ششم- ساخت و کار با فرم ها (پیشرفته)
8. درس هفتم- توابع
9. درس هشتم- پایگاه داده ها (مقدماتی)
10. درس نهم- پایگاه داده ها (پیشرفته)
11. درس دهم- استفاده از پی اچ پی با پایگاه داده ها
12. درس یازدهم- ارتباط با پایگاه داده ها و دریافت داده ها
13. درس دوازدهم- استفاده از پی اچ پی با پایگاه داده ها در به روزرسانی داده ها
14. درس سیزدهم- انواع دیگر فرستادن داده ها به پی اچ پی
15. درس چهاردهم- ویرایش داده ها

درس پنجم- استفاده از فایل های متفاوت (فایل های خارجی)

با اطلاعاتی که تا به اینجا کسب کردیم٬ حال زمان آن رسیده تا با مفاهیم مهمتر و جالب تر پی اچ پی آشنا شویم.

یکی از این مفاهیم٬ استفاده کردن یا وارد کردن فایل هایی خارجی به درون فایل اصلی خود، در پی اچ پی است. عبارت تارنمای پویا در اصل با بکارگیری این مفاهیم معنی پیدا می کند. حال اگر بخواهیم به طور حرفه ای تر تارنمای پویا را شرح دهیم٬ می گوییم: یک تارنمای پویا سیستمی است که از نظر نگهداری و تولید محتوا راحت تر و در مقابل کاربر به صورت تعاملی عمل می کند. این بدین معنی است که شما می توانید محتوا را براساس پاسخی به درخواست کاربر تعیین کنید.

 

قرار دادن چند فایل در یک فایل
تا به امروز همه کدها چه اچ تی ام ال و چه پی اچ پی در یک فایل قرار داشت. اما امروزه برای توسعه تارنماهای پیچیده تر این کار کمی اشتباه و نادرست است. شما با تقسیم فایل بزرگ تر به قسمت های کوچک تر می توانید کار را برای خود ساده تر و حرفه ای تر انجام دهید. اجازه بدهید با یک مثال این را بیشتر شرح دهیم:

فرض کنید شما سیستمی شامل ۱۰۰ برگه دارید که سیستم به صورت ایستا ساخته شده است٬ حال می خواهید یک قسمت در سربرگ صفحه ها را تغییر دهید. چه باید کرد؟ باید این کار را در تمام ۱۰۰ برگه انجام داد در صورتی که در سیستم پویا شما یک فایل برای سربرگ می سازید و آن را در بدنه فایل های دیگر وارد می کنید. حال برای تغییر تنها کافی است که آن فایل را تغییر دهید. البته در ادامه خودتان با انجام این کار، راز این نوع برنامه نویسی را کشف خواهید کرد.

 

نحوه قرار دادن فایل
کلا چهار تابع برای وارد کردن یک فایل در فایل دیگر وجو ددارند که شامل:

• include()
• include_once()
• require()
• require_once()

برای استفاده از این توابع و وارد کردن فایلی با آنها باید به طریق زیر عمل کرد:

include('نام فایل / نشانی فایل');
include(' files/header.html');

همانطور که مشاهده می کنید در داخل پرانتز ابتدا آدرس و بعد نام فایل آمده است. در اصل file پوشه ای است که شما فایل header.html را در آن قرار داده اید.

تمام توابع بالا عملیات قرار دادن را برای شما انجام می دهند اما با کمی تفاوت. فرق include() با require() این است که در هنگام بروز خطایی در برنامه، با استفاده کردن از  include()، یک پیغام نشان داده می شود اما ادامه کدها اجرا و نشان داده می شوند در حالی که در require() ابتدا پیغام خطا نمایان و بعد اجرای کد قطع می شود.

درس چهارم- آشنایی با آرایه ها

تا اینجا در زمانی که خواستیم مقداری برای مان نگهداری شود تا در طول برنامه از آن استفاده کنیم٬ این مقدار را درون متغیرها که خانه های خالی حافظه هستند، قرار دادیم. اما این متغیرها تنها قادرند که یک مقدار را برایمان ذخیره کنند؛ پس اگر خواستیم چندین مقدار را ذخیره کنیم چی؟

اینجاست که آرایه ها به کمک ما می آیند. در این درس به شرح آرایه ها و چگونگی استفاده از آنها برای ذخیره چندین متغیر می پردازیم.

 

آرایه ها
آرایه ها یک نوعی از متغیرها هستند که می توانند چند داده را در قالب یک نام ذخیره کنند. فرض کنید که می خواهید اسامی کارمندان یک شرکت را به طور موقت ذخیره کنید تا در طول برنامه از آنها بتوانید استفاده کنید.

اگر برای این کار از متغیرهای آرایه ای استفاده نکنیم، باید برای هر کدام از این اسامی یک متغیر معمولی تعریف کنیم که اگر تعداد آنها زیاد باشد، چه بسا که کار نشدنی شود. حال آن که با آرایه، تمام این اسامی تحت یک نام  آرایه ای ذخیره می شوند و در زمان نیاز با یک اندیس و نام آرایه به آن دسترسی پیدا می کنیم.

هر آرایه از دو بخش تشکیل شده: نام آرایه و اندیس.

نام آرایه که مشخص است و در زمان ایجاد آن٬ خود برنامه نویس انتخاب می کند. اما اندیس، کلید یا مقداری است که به یکی از مقادیر ذخیره شده در آرایه اشاره می کند. مثلا وقتی که پنج مقدار را در آرایه ریختیم، برای شناختن هر کدام از این مقادیر یک اندیس منحصر به فرد وجود دارد که به مقدار خاصی اشاره می کند.

 

ساختار آرایه
پی اچ پی دو نوع آرایه را حمایت می کند٬ یکی آرایه با اندیس عددی٬ یعنی اندیس اشاره گر به مقدار عدد است و دیگری آرایه با اندیس کاراکتری یا کلمه ای که اندیس خود یک کاراکتر یا کلمه تعریف می شود. در زیر نمونه هایی از این دو نوع را می بینید:

$name[2]
$name[ ' staff ' ];

نکته ۱: قوانینی که برای نام گذاری متغیرها بیان شدند، برای آرایه ها هم برقرار هستند.

نکته ۲: به خاطر اینکه یک آرایه، مقادیر بیشماری را در خود نگه می دارد، طریقه چاپ آن با یک متغیر معمولی فرق دارد.

نکته ۳: پی اچ پی خود از آرایه های از قبل تعریف شده به نام متغیرهای فرا جهانی یا Super Global Variables استفاده می کند. نمونه هایی از این دست آرایه های از پیش تعریف شده را قبلا دیده اید. مثلا:

$_GET, $_POST, $_REQUEST ...

 

درس سوم- آشنایی با شرط ها و عملگرها

در درس قبلی با چگونگی ساخت فرم در اچ تی ام ال و ارتباط آن با پی اچ پی برای انتقال داده و کار با آن آشنا شدیم. نکته قابل توجه این است که اگر کاربر در داخل هر کدام از کادرهای تعیین شده در فرم مطلبی ننویسد٬ باز فرم ارجاع داده خواهد شد و جای آن کادر خالی باقی می ماند.

حال می خواهیم به آشنایی شرط ها بپردازیم و از آنها برای ارزیابی فرم و کادرهایش بهره ببریم به طوری که اگر کادری توسط کاربر خالی ماند، سیستم  هشداری بدهد تا آن کادر پر شود.

برای انجام این مهم لازم است که از توابع شرطی و عملگرها استفاده کنیم که موضوع این درس است.

 

آشنایی با شرط ها و عملگرها
شرط در برنامه نویسی به زبان ساده، قرار دادن یک شرط برای انجام عملی است. ما در زبان روزمره بارها در موقعیت های متفاوت از آنها استفاده می کنیم. به طور مثال «اگر باران بیاید» (شرط) «ما به گردش نخواهیم رفت» (عمل مرتبط به شرط).

این یک شرط است که در صورت درستی شرط٬ عمل بعد از آن «نرفتن به گردش» اتفاق می افتد. البته این فقط یک شرط بود. ما می توانیم چند شرط را تعیین کنیم و یا از شرط های تو در تو استفاده کنیم. به مثال قبلی از این منظر نگاه کنید: «اگر باران بیاید» و «اگر ماشین نداشته باشیم» (دو شرط) «به گردش نخواهیم رفت».

خب با این مثال ها فکر می کنیم که به منظور استفاده از شرط ها پی بردید. نحوه کار با شرط ها در زبان برنامه نویسی هم دقیقا مثل همان مثال بالاست با این تفاوت که در زبان برنامه نویسی ما این «اگرها» را تبدیل به عبارتی می کنیم که برنامه آن را بفهمد.

درس دوم- ساخت فرم و انتقال داده از فرم به برگه نمایش

اکنون که شما با نحوه کار پی اچ پی آشنا شدید٬ وقت آن رسیده که از آن دانش پایه ای استفاده کرده و رفته به رفته برنامه نویسی با پی اچ پی را به طور جدی تر دنبال کنیم. در طول این درس ما تلاش می کنیم از موارد گفته شده استفاده کرده و قدم به قدم نکات جدید را به آن اضافه کنیم. این درس با ساخت فرم در اچ تی ام ال آغاز شده و یاد می گیریم که چطور می توانیم از پی اچ پی برای کار با مقادیر فرستاده شده توسط فرم استفاده کنیم.

 

ساخت فرم اچ تی ام ال
در ساخت یک تارنمای پویا یکی از مهمترین موارد کار با فرم های اچ تی ام ال و سامان دادن داده های ارسالی از آن توسط پی اچ پی است.

برای انجام این مهم دو کار ضروری است٬ یکی ساخت خود فرم و دیگری نوشتن کد پی اچ پی برای گرفتن و پردازش داده های ارسالی فرم.

از آنجایی که پیش نیاز این درس اچ تی ام ال و آگاهی کمی از سی اس اس است، ما وارد جزییات چگونگی ساخت فرم نخواهیم شد اما در یک مثال شما این فرم را در اختیار خواهید داشت. هر فرم اچ تی ام ال با برچسب <form action="form.php" method="post"> آغاز شده و با </form> پایان می پذیرد. در داخل این فرم دو ویژگی وجود دارد که در زیر به دلیل استفاده از آنها اشاره می کنیم:

- action: این ویژگی تعیین می کند که داده ها به کدام فایل که کد پی اچ پی در آن قرار دارد ارجاع داده شود.

- method: این نحوه عملکرد در ارسال داده ها را تعیین می کند که در زمان خود به آن بیشتر می پردازیم.

در داخل این برچسب فرم٬ المان های دیگری نظیر textbox و radio button و select menu و غیره قرار می گیرند. این المان ها براساس نیاز و در جای مشخص خود واقع می شوند. اما نکته مهم نامی است که شما برای آنها انتخاب می کنید که کد پی اچ پی با آن نام ها، آنها را شناسایی می کند.

مشخصات ویژگی های  method در فرم
دو انتخاب برای این ویژگی وجود دارد که در زیر به آنها پرداخته می شود:

- GET: وقتی از این ویژگی استفاده می کنیم٬ داده ها به صورت نام = مقدار به مرورگر شما داده می شود به طوری که شما در نشانی مرورگر خود این داده ها را مشاهده می کنید.

موارد استفاده از این ویژگی زمانی است که شما به طور مثال یک فرم جستجو  می سازید و کاربران از این فرم برای پیدا کردن اطلاعات خود استفاده می کنند. در این حالت، داده وارد شده توسط کاربر که در داخل کادر جستجو نوشته شده است به صورت نام = مقدار به مرورگر داده می شود که این در نشانی قابل مشاهده است.

خوبی این کار این است که کاربر می تواند این صفحه را برای خود نشان گذاری یا Bookmark کند و یا با کمک دکمه عقب (Back)٬ به عقب برگردد.

نگران نباشید! زمانی که فرم را با هم ساختیم، به صورت عملی این مورد را کاملا خواهید دید.

نکته ۱: به خاطر پدیدار شدن داده ها در محل نشانی مرورگر، ما از ویژگی  get در مواردی که امنیت در درجه بسیار بالای باشد به هیچ وجه استفاده نمی کنیم.

نکته ۲: در اندازه مقدار داده شده به متد get محدودیت وجود دارد.

- POST: به طور کلی از این ویژگی برای زمانی استفاده می کنیم که امنیت بیشتری لازم داریم؛ چرا که این متد، داده ها را در مرورگر نشان نمی دهد. مثلا فرض کنید می خواهید مقداری را در پایگاه داده ها ثبت کنید و یا می خواهید رایانامه ای را ارسال کنید.

نکته: در استفاده از این متد هیچ محدودیتی برای اندازه داده ارسالی نداریم.

خوب زمان آن رسیده که ما با هم فرمی بسازیم و از دانش کسب شده تا به حال استفاده کنیم. آماده اید؟

درس اول- سینتکس و متغیرها

نحوه کار زبان پی اچ پی
پی اچ پی زبانی است که در داخل اچ تی ام ال قرار داده می شود. برای آشنایی با نحوه کار این زبان ما این مهم را قدم به قدم با کدنویسی ساده انجام می دهیم. ابتدایی ترین چیز در استفاده کردن از این زبان قرار دادن کدهای خود در داخل برچسب (تگ یا Tag) زیر است:

<?php
محل قرار گرفتن کد
?>

هر کدی که در میان این دو برچسب قرار دهید به عنوان کد پی اچ پی قلمداد می شود. نکته بعدی پسوند فایل شما است که در زبان کدنویسی پی اچ پی بهتر آن است که از پسوند .php استفاده کنید.

به طور مثال نام  index.php را برای ابتدایی ترین فایل خود برگزینید. البته برای نمایش یک برگه دارای کد پی اچ پی ما کماکان باید از برچسب های اچ تی ام ال هم استفاده کنیم. به مثال زیر توجه کنید:

همانطور که می بینید برچسب پی اچ پی در داخل برچسب های اچ تی ام ال قرار گرفته است. تابع echo مورد نوشته شده را برای شما چاپ می کند. حال دست به کار شوید و فایلی با نام index.php درست کرده و برچسب های بالا را در آن بگذارید. این کار را با یک فایل متنی و تغییر پسوند آن انجام دهید. test.txt را به index.php تغییر دهید.

نکته: فراموش نکنید که برای نمایش کد در مرورگر خود حتما فایل مورد نظر را در پوشه www که توسط برنامه wamp server  ایجاد شده قرار دهید. نشانی این پوشه می تواند چیزی مانند این باشد:

I:wampwww

البته :I می تواند نام درایو محل نصب برنامه باشد. در داخل  www پوشه ای به نام PHP  ایجاد کنید و فایل را در آن قرار دهید. برنامه wamp را اجرا کرده و بر روی آیکون این برنامه در قسمت راست نوار وظیفه کلیک کرده و مطابق عکس زیر Localhost را انتخاب کنید.

آموزش مقدماتی Php - مقدمه

درود٬ به دوره آموزشی مقدماتی پی اچ پی (PHP) خوش آمدید!

در این دوره تلاش خواهیم کرد که برنامه نویسی را به زبانی ساده و همراه با لذت برای شما ارائه کنیم. شاید بعضی ها باشند که در ذهن یک غول از برنامه نویسی ساخته باشند اما اجازه بدهید که در اینجا اعلام کنیم این پیش فرض کاملا اشتباه است!

ساخت و تولید یک سیستم توسط زبان برنامه نویسی به هیچ عنوان سخت و صرفا برای آدم های تیزهوش نیست. هر کسی که اراده به یادگیری کند می تواد در مدت زمان مناسبی این کار شیرین و دوست داشتنی را فرا گرفته و به تولید سیستم های پویا اقدام نماید. پس ابتدایی ترین نوید ما به شما این خواهد بود که این کار را با هم و همراه لذت یاد خواهیم گرفت.

اگر با این دوره همراه شوید٬ ما تلاش خواهیم کرد که همراه هم قدم به قدم اصول ابتدایی پی اچ پی را یاد گرفته و پیاده کنیم. این قول را به شما می دهیم که پس از اتمام این دوره بدون اینکه خودتان متوجه شوید تبدیل به یک برنامه نویس خوب شوید. صد البته که این به تلاش و مهمتر از آن علاقه شما بستگی دارد.

در این دوره مفاهیم به صورت کاملا ساده و روشن، آهسته آهسته و همراه با پیاده سازی و گرفتن خروجی از آنها برای شما آموزش داده خواهند شد. تنها خواهش ما این است که هیچگاه بدون اینکه درسی را کاملا یاد نگرفته اید به سراغ مبحث بعدی نروید.

خیلی خب اگر آماده هستید به سراغ درس شیرین برنامه نویسی با زبان پی اچ پی برویم. امیدواریم که شما هم مثل ما مشتاق و آماده برای یک دوره همراه با لذت باشید.